Αναμνήσεις βιβλίων……… Η μετάφραση έχει ολοκληρωθεί
«Κάθε γυναίκα, ή τουλάχιστον σχεδόν κάθε γυναίκα, στην Αγγλία έχει, κάποια στιγμή της ζωής της, υπάρξει υπεύθυνη για την προσωπική υγεία κάποιου, είτε παιδιού είτε ανάπηρου [άρρωστου], – με άλλα λόγια, κάθε γυναίκα είναι νοσοκόμα…. ” Florence Nightingale, Σημειώσεις για τη Νοσηλευτική Τι Είναι και Τι Δεν Είναι
«Αυτό που έχει αλλάξει είναι η κουλτούρα στην οποία μεγαλώνουμε τα παιδιά μας. Οι προσκολλήσεις / δεσμοί των παιδιών με τους γονείς δεν λαμβάνουν πλέον την υποστήριξη που απαιτείται από την κουλτούρα και την κοινωνία». Gordon Neufeld και Gabor Mate, Hold on to Your Children
«Υπάρχουν αρκετά ]αγαθά] για όλους – αρκετά λουλούδια, αρκετοί σπόροι, αρκετά ζωύφια – αλλά τα πλάσματα στην αυλή μου δεν ενδιαφέρονται να μοιραστούν. Για αυτούς, η σπανιότητα δεν διαφέρει από τον φόβο της σπανιότητας. Μια πραγματική απειλή και μια φανταστική απειλή προκαλούν την ίδια αντίδραση / απόκριση. Στέκομαι στο παράθυρο και τους παρακολουθώ, μετρώντας όλες τις ανθρώπινες συγκρούσεις που φέρνει στο μυαλό μου η αγριότητα τους». Margaret Renkl, Late Migrations: A Natural History of Love and Loss
Περπατώντας στην ανοιξιάτικη βροχή Sarah Ruhl, Love Poems in Quarantine
Μερικές φορές οι νταήδες [bullies] αισθάνονται / όπως ο καιρός – αλλά αυτοί / δεν είναι ο καιρός.
Tον τελευταίο καιρό ήμουν πιο απασχολημένη και έτρεχα περισσότερο από ότι συνήθως, αλλά στο μεταξύ κατάφερα να διαβάσω και να ακούσω κάποια πράγματα που με ενδιαφέρουν. Θα ξεκινήσω με ένα απόσπασμα της Maria Shriver Kennedy από το ενημερωτικό της δελτίο, το οποίο σχετίζεται με το Πάσχα [εδώ στην Ελλάδα αύριο είναι Κυριακή των Βαΐων]. Η Shriver γράφει: “Επομένως, αυτή την Κυριακή των Βαΐων, καθώς πλησιάζουμε τη Μεγάλη Εβδομάδα, είθε όλοι μας ανεξάρτητα από τη θρησκευτική μας ταυτότητα ή την έλλειψη αυτής—να θεωρούμε τη ζωή μας και τη ζωή των άλλων ως πράγματι ιερή. Ξέρεις πώς θα συμπεριφερόσουν στη ζωή σου αν την έβλεπες πραγματικά ως ιερή; Ξέρεις πώς θα συμπεριφερόσουν στους άλλους αν έβλεπες τη ζωή τους πρώτα και κύρια ως ιερή; Το σκεφτόμουν πολύ αυτή την εβδομάδα και πιστεύω ότι θα ήμουν πιο τρυφερή….. Έτσι αυτή την εβδομάδα, ελπίζω να προσπαθήσουμε να συμπεριφερθούμε ο ένας στον άλλον και στον εαυτό μας με τρόπο ιερό, ευγενικό, τρυφερό και συμπονετικό.” Αυτή είναι και η δική μου ευχή για τις μέρες του Πάσχα και όχι μόνο.
Όπως έγραψα σε προηγούμενη ανάρτηση προσπαθώ να ολοκληρώσω την ανάγνωση βιβλίων που άφησα στα μισά. Ένα που μόλις τελείωσα είναι το βιβλίο του Gordon Neufeld και του Gabor Mate, Hold on to Your Children, το οποίο εξερευνά: τον αρνητικό αντίκτυπο του προσανατολισμού των παιδιών προς τους συνομήλικους [peer orientation] όσον αφορά την ανάπτυξη τους και τη σχέση τους με την οικογένειά τους, τον ισοπεδωτικό ρόλο της κουλτούρας και πώς οι γονείς και οι δάσκαλοι χρειάζεται να αναλάβουν ξανά τους ρόλους που τους έχει ορίσει η φύση ως μέντορες και φροντιστές των νέων, ως πρότυπα και ηγέτες στους οποίους αναζητούν καθοδήγηση. Γράφουν ότι πρέπει να δώσουμε στα παιδιά μας την ελευθερία να είναι ο εαυτός τους στο πλαίσιο της στοργικής αποδοχής—μια αποδοχή που οι ανώριμοι συνομήλικοι δεν μπορούν να προσφέρουν, αλλά που εμείς οι ενήλικες μπορούμε και πρέπει να προσφέρουμε.
Ο Gordon Neufeld και ο Gabor Mate συζητούν πολλά πολύτιμα θέματα, αλλά θα επικεντρωθώ πολύ σύντομα στο θέμα του ανταγωνισμού μεταξύ των δεσμών προσκόλλησης επειδή αυτό το θέμα είναι λιγότερο γνωστό. Οι συγγραφείς τονίζουν τη σημασία των σχέσεων των παιδιών με τους ενήλικες φροντιστές / γονείς τους και τον καταστροφικό αντίκτυπο στη σημερινή κοινωνία όταν τα παιδιά είναι προσκολλημένα στους συνομηλίκους. Το βιβλίο επαναφέρει τους γονείς στη φυσική τους διαίσθηση και προσφέρει εναλλακτικές λύσεις στις σημερινές επινοημένες μεθόδους ελέγχου της συμπεριφοράς και στρατηγικές για την αποκατάσταση ή τη διατήρηση της σχέσης παιδιού-γονέα. Περιλαμβάνονται πολλά παραδείγματα με περιπτώσεις όπου τα πράγματα έχουν πάει στραβά μεταξύ παιδιών προσκολλημένων στους συνομηλίκους και γονείς και δασκάλους, και τις αρνητικές συνέπειες αυτής της κατάστασης, όσον αφορά την ασφάλεια, την ανάπτυξη και την ωρίμανση των παιδιών. Το βιβλίο διερευνά πολλές πτυχές του κύριου θέματος λεπτομερώς. Επιπλέον, δύο σημαντικά σχετικά θέματα που αξίζει να δώσουμε προσοχή είναι η αύξηση του bullying και η δημιουργία των παιδιών που κάνουν bullying, καθώς και οι δυσκολίες που προκύπτουν στην ανατροφή των παιδιών σε μια ψηφιακή εποχή.
Οι συγγραφείς θέτουν το ερώτημα: Αν οι γονεϊκές δεξιότητες ή ακόμα και η αγάπη για το παιδί δεν είναι αρκετές, τι χρειάζεται τότε; Στη συνέχεια αναλύουν λεπτομερώς το απαραίτητο ειδικό είδος σχέσης χωρίς το οποίο η ανατροφή των παιδιών δεν έχει σταθερά θεμέλια, την οποία οι αναπτυξιακοί ψυχολόγοι ή άλλοι επιστήμονες που μελετούν την ανθρώπινη ανάπτυξη αποκαλούν σχέση προσκόλλησης.
Γράφουν: «Μόνο η σχέση προσκόλλησης μπορεί να προσφέρει το κατάλληλο πλαίσιο για την ανατροφή των παιδιών. Το μυστικό της ανατροφής των παιδιών δεν έγκειται στο τι κάνει ο γονιός, αλλά στο ποιος είναι ο γονιός για ένα παιδί. Όταν ένα παιδί αναζητά επαφή και εγγύτητα μαζί μας, ενδυναμωνόμαστε ως φροντιστές, παρηγορητές, οδηγοί, μοντέλα / μέντορες, δάσκαλοι ή προπονητές. Για ένα παιδί που είναι καλά συνδεδεμένο μαζί μας, είμαστε η βάση του για να βγει στον κόσμο, το καταφύγιό του για να επιστρέψει, η πηγή της έμπνευσής του. Όλες οι γονικές δεξιότητες στον κόσμο δεν μπορούν να αντισταθμίσουν την έλλειψη σχέσης προσκόλλησης. Όλη η αγάπη στον κόσμο δεν μπορεί να τα διαπεράσει χωρίς τον ψυχολογικό ομφάλιο λώρο που δημιουργείται από την προσκόλληση του παιδιού. Η σχέση προσκόλλησης του παιδιού με τον γονέα πρέπει να διαρκέσει τουλάχιστον όσο χρειάζεται ένα παιδί γονική φροντίδα. Αυτό είναι που γίνεται πιο δύσκολο στον σημερινό κόσμο. Οι γονείς δεν έχουν αλλάξει – δεν έχουν γίνει λιγότερο ικανοί ή λιγότερο αφοσιωμένοι. Η θεμελιώδης φύση των παιδιών επίσης δεν έχει αλλάξει – δεν έχουν γίνει λιγότερο εξαρτημένα ή πιο ανθεκτικά. Αυτό που έχει αλλάξει είναι η κουλτούρα μέσα στην οποία μεγαλώνουμε τα παιδιά μας. Οι προσκολλήσεις των παιδιών με τους γονείς δεν λαμβάνουν πλέον την υποστήριξη που απαιτείται από την κουλτούρα και την κοινωνία. Ακόμη και οι σχέσεις γονέα-παιδιού που στην αρχή είναι ισχυρές και πλήρως ενθαρρυντικές μπορεί να υπονομευθούν καθώς τα παιδιά μας μετακομίζουν σε έναν κόσμο που δεν εκτιμά ή δεν ενισχύει πλέον τον δεσμό προσκόλλησης. Τα παιδιά διαμορφώνουν ολοένα και περισσότερο δεσμούς με συνομηλίκους που ανταγωνίζονται τους γονείς τους, με αποτέλεσμα το κατάλληλο πλαίσιο για την ανατροφή των παιδιών να είναι όλο και λιγότερο διαθέσιμο σε εμάς. Δεν είναι η έλλειψη αγάπης ή γονικής τεχνογνωσίας, αλλά η διάβρωση του πλαισίου της προσκόλλησης που κάνει την ανατροφή μας αναποτελεσματική».
Προσθέτουν: «Σε κουλτούρες που προσανατολίζονται στους ενήλικες [adult-oriented cultures], όπου οι κατευθυντήριες αρχές και αξίες είναι αυτές των πιο ώριμων γενεών, τα παιδιά συνδέονται μεταξύ τους χωρίς να χάνουν τον προσανατολισμό τους ή να απορρίπτουν την καθοδήγηση των γονιών τους. Στην κοινωνία μας αυτό δεν ισχύει πλέον. Οι δεσμοί συνομηλίκων έχουν καταλήξει να αντικαθιστούν τις σχέσεις με τους ενήλικες ως βασικές πηγές προσανατολισμού των παιδιών. Αυτό που είναι αφύσικο δεν είναι η επαφή με τους συνομηλίκους, αλλά το ότι τα παιδιά έχουν γίνει η κυρίαρχη επιρροή στην ανάπτυξη τους…… Η κουλτούρα, μέχρι πρόσφατα, πάντα μεταδιδόταν κάθετα, από γενιά σε γενιά. Για χιλιετίες, έγραψε ο Joseph Campbell, «η νεολαία έχει εκπαιδευτεί από ηλικιωμένους που θεωρούντο σοφοί» μέσω της μελέτης, της εμπειρίας και της κατανόησης των παραδοσιακών πολιτισμικών μορφών. Οι ενήλικες έπαιζαν κρίσιμο ρόλο στη μετάδοση της κουλτούρας, παίρνοντας ό,τι έπαιρναν από τους γονείς τους και μεταδίδοντάς το στα παιδιά τους. Ωστόσο, η κουλτούρα στην οποία εισάγονται τα παιδιά μας είναι πολύ πιο πιθανό να είναι η κουλτούρα των συνομηλίκων τους παρά των γονιών τους. Τα παιδιά δημιουργούν τη δική τους κουλτούρα, πολύ διαφορετική από αυτή των γονιών τους και, κατά κάποιο τρόπο, επίσης πολύ ξένη. Αντί ο πολιτισμός να μεταδίδεται κατακόρυφα, μεταδίδεται οριζόντια στη νεότερη γενιά…».
Ένα άλλο βιβλίο που ολοκλήρωσα πρόσφατα είναι το Late Migrations: A Natural History of Love and Loss, ένα αυτοβιογραφικό βιβλίο της Margaret Renkl.
Περιέχει σύντομα κεφάλαια με εισαγωγικές εικονογραφήσεις από τον αδελφό της. Η αφήγηση της Renkl μου άφησε μια αίσθηση οικειότητας. Οι περιγραφές της για τον φυσικό κόσμο, κυρίως τον κόσμο της πίσω αυλής και του δρόμου της, και το δέος και η ενσυναίσθητη σύνδεσή της με τα πλάσματα και τα φυτά σε αυτόν αντηχούσαν τις δικές μου σκέψεις και συναισθήματα σε σχέση με τη φύση και τα πλάσματα που συναντώ στα δικά μου μονοπάτια. Ωστόσο, σε αντίθεση με αυτήν, δεν ξέρω τα ονόματα όλων των διαφορετικών ειδών πουλιών, εντόμων και φυτών. Η δική μου εμπειρία ενσυναίσθητης σύνδεσης με τα ζώα είχε ως αποτέλεσμα πλέον να ταΐζω και να φροντίζω σχεδόν μια ντουζίνα γάτες στον κήπο μου, κάτι που δεν είχα ποτέ σχεδιάσει να κάνω, αλλά συνέβη σταδιακά μετά τον θάνατο των σκύλων μας, καθώς ο κήπος έγινε ελεύθερη ζώνη για αδέσποτα γατιά….
Αυτή είναι μια φωτογραφία της σκάλας από την οποία έπεσε ο σύζυγος μου καθώς προσπαθούσε να βιδώσει ένα πολυανθρακικό φύλλο στην πέργκολα, η οποία, σκάλα, είναι πολύ βαριά για να μπορέσω να την μετακινήσω κι έτσι έχει γίνει πλέον παιδική χαρά για τις θηλυκές γάτες.
Παρακάτω είναι μερικά αποσπάσματα από το βιβλίο της Renkl:
«….. υπάρχει ένα άλλο παιχνίδι που παίζω στην εκκλησία με το χέρι της Μητέρας Όλι. Το παίρνω μέσα στο δικό μου και το χαϊδεύω απαλά, περνώντας το δάχτυλό μου πάνω στην απίστευτη απαλότητα του, θαυμάζοντας τον τρόπο που κυματίζει κάτω από το δάχτυλό μου, το δέρμα τόσο υποχωρητικό όσο το νερό. Το δέρμα της προγιαγιάς μου είναι η ηχώ της παλιάς της Βίβλου, οι σελίδες είναι λεπτές όσο το δέρμα της, οι γωνίες φθαρμένες σαν απαλή τσόχα. Τσιμπώ απαλά το δέρμα πάνω από τη μεσαία άρθρωση της και μετά το αφήνω να φύγει. Μετράω μόνη μου, για να δω πόσα δευτερόλεπτα μπορεί το δέρμα να σταθεί όρθιο, σαν κορυφογραμμή βουνού που έγινε από έναν παγετώνα σε μια εποχή πολύ πριν από τη δική μου. Σιγά σιγά εξαφανίζεται. Σιγά-σιγά βουτάει στη θάλασσα».
«Ασφαλή, παγιδευμένα: Μέσα στο κουτί της φωλιάς, τα μωρά πουλιά είναι ασφαλή από γεράκια, προστατευμένα από τον άνεμο, προστατευμένα από το κοφτερό μάτι του κορακιού και της τρομερής γλώσσας του κοκκινόκοκκου δρυοκολάπτη. Μέσα στο κουτί της φωλιάς, τα μωρά πουλιά είναι ανίσχυρα, ευάλωτα στη μανία του καλοκαιρινού ήλιου, του ράμφους του σπουργιτιού. Περιορισμένα από όλες τις πλευρές από το καταφύγιό τους, είναι ένα γεύμα που τρώει το σπιτόφιδο στον ελεύθερο χρόνο του».
«Τα λουλούδια που ανθίζουν στον κήπο ονομάζονται λουλούδια και τα λουλούδια που ανθίζουν στην κενή έκταση ονομάζονται ζιζάνια».
«Μου αρέσει η ιδέα της ομίχλης όσο μου αρέσει και η ίδια η υπέροχη ομίχλη. Οι μεταβάσεις δεν χαρακτηρίζονται πάντα από αναταραχή και σύγχυση; Πόσο παρήγορο θα ήταν να λέγαμε, ως γεγονός αδιάφορο, «Αυτή τη στιγμή περιπλανιέμαι στην ομίχλη. Θα εξατμισθεί σε λίγο».
Τέλος, μερικά ποιήματα από το Love Poems in Quarantine της Sarah Ruhl, θεατρικής συγγραφέα, δοκιμιογράφου και ποιήτριας.
Σχετικά με τη νόστο, τότε παλιά όταν ταξίδευα …..
Και σκέφτηκα: / στο σπίτι μου στον κόσμο / Η ατελείωτη επιθυμία να είμαι / στο σπίτι μου στον κόσμο……
Διαφορές μεταξύ εμένα και του σκύλου μου ….
Αυτή τρώει από ένα μπολ στο πάτωμα. / Εγώ τρώω από ένα μπολ στο τραπέζι.
Αυτή πάντα αντέχει τους μικρούς εκνευρισμούς με χάρη. / Εγώ κάποιες φορές αντέχω τους μικρούς εκνευρισμούς με χάρη……
Διάβαση
Το νερό ορμά / και δεν σταματάει να ορμάει. / Βοηθάμε ο ένας τον άλλον να περάσει απέναντι
Καταφύγιο
Να αγαπάς ένα σπίτι όχι / γιατί είναι τέλειο, αλλά / γιατί / σε προστατεύει
Να αγαπάς ένα σώμα / όχι γιατί είναι τέλειο αλλά / γιατί σε προστατεύει
Τα βιβλία ως τροφή
Άλλαξε το σώμα με / αυτά που το γεμίζεις. κι έτσι / επίσης το νου – με τα βιβλία.
Ελευθερία
Θα διακόψω / το δικό μου νου. Αντί οι άλλοι / να διακόπτουν εμένα.