Σκαριφήματα εν ώρα μαθημάτων Μέθοδοι και Ιδέεες Οικογενειακής Θεραπείας
Οι δυναμικές των σχέσεων μας, οικογενειακών και μη, αναπτύσσονται και καθορίζονται από συγκεκριμένα κοινωνικό-πολιτικά και χωρικά πλαίσια
Έχω συχνά αναφορθεί στο βιβλίο της Margaret Humphreys, Empty Cradles (Άδειες Κούνιες), και στον μακρύ της αγώνα για να φέρει το θέμα της παιδικής μετανάστευσης στο προσκήνιο, καθώς και στις συνεχιζόμενες προσπάθειες της να επανενώσει οικογένειες. Είναι απαραίτητο να αναφέρω ότι το βιβλίο της είναι σημαντικό για μένα και ότι τρέφω θαυμασμό για το θάρρος της, παρόλες τις απειλές και τις επιθέσεις που έχει δεχτεί, και την ενέργεια που έχει αφιερώσει σε αυτόν τον αγώνα. Κι εμένα με σοκάρει το γεγονός ότι κυβερνήσεις, φιλανθρωπικές οργανώσεις και θρησκευτικά ιδρύματα, τα οποία θεωρητικά ήταν και είναι αφοσιωμένα στις οικογενειακές αξίες και υποστηρικτές του οικογενειακού θεσμού, σχεδίασαν ή/ και υποστήριξαν τέτοιες κοινωνικές πολιτικές και απάνθρωπες πρακτικές. Το βιβλίο της περιγράφει ξεκάθαρα τις τρομερές επιπτώσεις που είχαν αυτές οι πρακτικές στα παιδιά μετανάστες και στις οικογένειες τους. Καθώς αντιλαμβάνεται κανείς μέσω των αναρτήσεων και σχεδίων είναι ένα θέμα αγαπητό και γι αυτό το λόγο επανεμφανίζεται. Είναι επίσης σημαντικό να αναφέρω ότι παρόλο που κάνω αναφορές στη δουλεία της Humphreys, και ως εκτούτου, αναπόφευκτα σε πρακτικές παράνομων υιοθεσιών και παιδικής μετανάστευσης, οι οποίες αφορούν χώρες όπως Βρετανία, Αυστραλία, Καναδά, κλπ, πολλές άλλες κυβερνήσεις έχουν παρομοίως εμπλακεί σε ανάλογες πρακτικές. Πρακτικές και πολιτικές που χωρίζουν οικογένειες με κάποιο πρόσχημα κάθε φορά, στερώντας τα θύματα από τις ρίζες τους και την αίσθηση ότι ανήκουν σε κάποια πατρίδα και σε κάποια οικογένεια. Μια επιζώσα παιδί μετανάστης στο βιβλίο της Humphreys λέει ‘τώρα ανάμεσα σε δύο κουλτούρες, δεν έχω ρίζες σε καμία’ (Κεφάλαιο 37). Αυτές οι πολιτικές παιδικής μετανάστευσης, παράνομων υιοθεσιών, κλπ, είχαν σαν αποτέλεσμα οι άνθρωποι να χάνουν μέρος της ταυτότητας τους και συχνά στα παιδιά ‘έδιναν νέα ονόματα και ημερομηνίες γεννήσεων’ αναφέρει η Humphreys. Επίσης η Humphreys γράφει ότι η αναζήτηση της οικογένειας από τα πρώην παιδιά μετανάστες είναι παράλληλα η αναζήτηση της ταυτότητας τους (Κεφάλαιο 29). Τα ακόλουθα αποσπάσματα από το βιβλίο της περιγράφουν ξεκάθαρα τόσο την αναζήτηση ταυτότητας, όσο και τις απώλειες και τον πόνο που έχουν υπομείνει οι επιζώντες ως αποτέλεσμα αυτών των πρακτικών.
‘Η Madeleine είχε περάσει 40 χρόνια στην Αυστραλία και ακόμη ένιωθε ότι δεν ανήκει. Δεν είχε αίσθηση καταγωγής ή κληρονομιάς. Ένα σημαντικό κομμάτι της ταυτότητας της είχε ξεχαστεί πίσω της…. Τώρα ήθελε να το βρει’ (Κεφάλαιο 2).
‘Ο Charles πέρασε 40 χρόνια αναζητώντας την μητέρα του. Σε αντίθεση με άλλα παιδιά μετανάστες ήξερε ότι δεν ήταν ορφανός….. Ο Charles τελικά βρήκε την μητέρα του, αλλά ήταν πολύ αργά. Η Nellie είχε πεθάνει έξη χρόνια νωρίτερα…. Γονατίζοντας δίπλα στον τάφο της είπε ‘Μητέρα, θα ήθελα να σε είχα προλάβει ζωντανή…. Θα μπορούσαμε να γνωριστούμε, και θα μπορούσες να μου πεις ποιος είμαι – αυτό είναι σημαντικό για μένα, να γνωρίζω ποιος είμαι’ (Κεφάλαιο 16).
Καθώς ανέφερα παραπάνω, παρόμοιες τακτικές χωρισμού οικογενειών και πολιτικές παιδικής μετανάστευσης και υιοθεσιών αποτελούν μέρος της κοινωνικής ιστορίας κι άλλων χωρών. Προς το παρόν διαβάζω ένα Ελληνικό βιβλίο – μια συγκριτική μελέτη παρόμοιων πρακτικών που αφορά στα παιδιά θύματα των εμφυλίων πολέμων στην Ισπανία και στην Ελλάδα. Ο τίτλος του βιβλίου είναι Τα Παιδιά του Εμφυλίου: Από την Κοινωνική Πρόνοια του Φράνκο στον Έρανο της Φρειδερίκης 1936-1950 (2013, Εκδόσεις Εστία).
Τόνια Αλεξανδρή, 11 Οκτωβρίου, 2015
A family affair song to enjoy
“Traces of You,” (Ίχνη από εσένα) συνδυάζει στοιχεία Ινδικής και σύγχρονης Δυτικής μουσικής. Αποτελεί συν-δημιουργία των αδελφών, Anoushka Shankar (παίζει σιτάρ) και της Norah Jones (τραγουδίστρια). Το τραγούδι μιλάει για αυτούς που έχουμε αγαπήσει και χάσει και για τα ίχνη που πάντοτε αφήνουν πίσω τους και αποτελεί αφιέρωμα στον πατέρα τους, τον αείμνηστο μουσικό, Ravi Shankar.