Η μετάφραση έχει ολοκληρωθεί

Art traces  /  Ίχνη τέχνης

«Σε ένα εργαστήρι γραφής μια φορά ρώτησα τις ποιήτριες εκεί: Αν επιστρέφατε στη μικρή πόλη από την οποία ήρθατε  / κατάγεστε – ήταν όλες από μικρές πόλεις – θα λέγατε, ‘είμαι ποιήτρια’; Και μια από αυτές είπε, Αν έλεγα ότι είμαι ποιήτρια σε εκείνη την πόλη, θα πίστευαν ότι δεν καθάριζα τα παράθυρά μου. Και αυτή η φράση μου έμεινε τόσο καιρό, η αίσθηση της συλλογικής ευθύνης κάποιου απέναντι στο ατομικό πράγμα που απαιτείται για να είσαι ποιήτρια». Eavan Boland – Ιρλανδή ποιήτρια

«….Αυτή η ψυχό-πολιτική ατμόσφαιρα, με τους κανόνες της πίστης, της ταύτισης με τη φυλή [σου]…. Υπήρχε  το σωστό βούτυρο. Το λάθος βούτυρο. Το τσάι της πίστης. Το τσάι της προδοσίας. Υπήρχαν «τα μαγαζιά μας» και «τα μαγαζιά τους»…  Από το βιβλίο Milkman / Γαλατάς της Ιρλανδής συγγραφέα Anna Burns

«Σιγά σιγά συνειδητοποιούσα την αλήθεια για το πόσο τρομακτικό είναι όταν δεν είσαι  μουδιασμένος / η, αλλά  γνωρίζεις, ξέρεις γεγονότα, θυμάσαι τα γεγονότα, είσαι ενήλικος / η». Από το βιβλίο Milkman / Γαλατάς της Ιρλανδής συγγραφέα Anna Burns

«Η μυρωδιά / όσφρηση είναι σημαντική, υπενθυμίζει στον άνθρωπο όλα τα πράγματα που έχει περάσει. είναι μια θήκη αναμνήσεων και ασφάλειας». Tove Janson,  Φινλανδή καλλιτέχνης και συγγραφέας

Σήμερα δημοσιεύω έναν καμβά που δουλεύω εδώ και λίγο καιρό – με διαλλείματα – κι ενώ συνεχίζω να φτιάχνω σχέδια. Έχω συμπεριλάβει και μερικά νέα σχέδια. Σκεφτόμουν ότι μια από τις προθέσεις μου, τουλάχιστον προς το παρόν, είναι να ασχοληθώ ή να εξασκήσω τέχνη για όσο διάστημα νιώθω ότι έχω διάθεση και μπορώ. Μερικές φορές σκέφτομαι με χιούμορ ότι όταν φύγω από τη ζωή θα έχω αφήσει πολλά ίχνη από στιγμές τέχνης. Ίσως νιώθω έτσι γιατί φέτος γίνομαι εξήντα δύο χρονών και δεν ξέρω πόσο καιρό θα είμαι σε αυτόν τον πλανήτη ακόμη. Όταν κάποιος μπαίνει στην έκτη δεκαετία της ζωής του, τέτοιες σκέψεις γεννιούνται φυσικά, και ίσως, είναι  και απαραίτητο να αναλογιστεί κανείς αυτό το αναμφισβήτητο γεγονός της ζωής. Από τη θετική οπτική γωνία, και στις δύο πλευρές της οικογένειάς μου υπάρχει μακροζωία. Η μητέρα μου πέθανε σε ηλικία 91 ετών και ο πατέρας μου διανύει την 97η του χρόνια.  Και νομίζω ότι όσα αδέρφια τους έφυγαν από τη ζωή ήταν πάνω από ογδόντα και μερικοί έφθασαν ως τα τέλη της ένατης δεκαετίας τους. Κανείς, όμως, δεν ξέρει πώς θα είναι τα πράγματα για τους απογόνους τους και τους μετά από εμάς. Ένας μεγαλύτερος ξάδερφος μου, σε αντίθεση με τους δύο γονείς του, πέθανε μόλις 63 χρονών.. Σε αντίθεση με τους γονείς του, ήταν ο πρώτος στην οικογένεια που πήγε στο πανεπιστήμιο και είχε δημιουργήσει μια καλή και άνετη ζωή για τον εαυτό του και την οικογένειά του, κι όμως, έφυγε νωρίς.

Λίγα λόγια σχετικά με εικόνες στις ζωγραφιές μου:

Πρόσφατα επέστρεψα και ξεφύλλισα βιβλία θρησκευτικής τέχνης. Πάντα έβρισκα την  αγιογραφία / εικονογραφία ενδιαφέρον. Αυτό το ενδιαφέρον μάλλον ξεκίνησε  στην παιδική ηλικία στο εκκλησιαστικό πλαίσιο, όπου γίνονταν τα μαθήματα της ελληνικής γλώσσας. Θυμάμαι ότι με έλκυαν οι εικόνες στους τοίχους. Ήταν κατά κάποιο τρόπο η πρώτη μου μουσειακή εμπειρία. Όποτε έφτανα νωρίς για το μάθημα ή έπρεπε να περιμένω να έρθουν να με πάρουν, τριγυρνούσα στον όχι και τόσο μεγάλο χώρο παρατηρώντας νέες λεπτομέρειες κάθε φορά. Καθώς ξανακοίταζα αυτό το είδος ζωγραφικής, είδα ότι η θρησκευτική τέχνη είναι γεμάτη ζωικούς συμβολισμούς, αληθινά και φανταστικά πλάσματα. Υπάρχουν και άγιοι που θεωρούνται προστάτες των ζώων όπως για παράδειγμα ο άγιος Μάμας, ο άγιος Μόδεστος ή ο άγιος Φραγκίσκος του Ασίζης, για τον οποίο έμαθα στην εφηβεία μου μέσω του βιβλίου του Νίκου Καζαντζάκη που σχετίζεται με την πνευματικότητα: Ο φτωχούλης του Θεού, αφιερωμένο στον Άλμπερτ Schweitzer που ήταν ιεραπόστολος γιατρός, οργανίστας, φιλόσοφος και βραβευμένος με Νόμπελ Ειρήνης.

Πρόσφατα, κατά τη διάρκεια του διαλογισμού, άγγιξα μια πολύ νεότερη εμπειρία ή στιγμές απόκτησης γνώσεων από το σχολείο και την εκκλησία που υπήρχε στον σκληρό δίσκο του εγκεφάλου μου. Ήταν μια πολύ γνωστή πρόταση, “ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης”, η οποία νομίζω προέρχεται από το βιβλίο του Σολομώντα.  Σκέφτηκα λοιπόν πόσο άχρηστα είναι αυτού του είδους τα μαθήματα για τα παιδιά, αλλά και για τους ενήλικες.  Όσο πιο νωρίς λαμβάνει χώρα η μάθηση τόσο πιο δύσκολο είναι για τους ανθρώπους να ξεκλειδώσουν την «πόρτα της ματαιότητας», η οποία μπορεί να τροφοδοτήσει την απόγνωση ή την αίσθηση του τι νόημα έχει όλο αυτό που λέμε ζωή;  Έτσι κι αλλιώς η ζωή περιέχει αρκετές δυσκολίες, ταλαιπωρία και λόγους για να νιώθουμε απελπισία μερικές φορές, και αυτού του είδους σιωπηρής ή ρητής μάθησης από νωρίς μάλλον δεν βοηθάει, ειδικά κατά την ηλικία που τα παιδιά είναι αυθόρμητα, περίεργα και γεμάτα απορία για τόσα πράγματα. Η μαθημένη απόγνωση, η αδυναμία και η ματαιότητα μπορεί επίσης να είναι μια μορφή καταπίεσης ή μια στρατηγική στέρησης δικαιωμάτων / αποδυνάμωσης ή ένας τρόπος να κρατά κανείς ανθρώπους και ομάδες ή τάξεις ανθρώπων σε προκαθορισμένες  θέσεις. Φυσικά αυτό δεν προκύπτει μόνο από τις διδασκαλίες, αλλά επίσης, μέσω των πράξεων, μέσω της φανερής ή κρυφής (άμεσης ή έμμεσης) καταπίεσης, της παρενόχλησης, της βίας, των αδικιών, της αποτροπής της έκφρασης,  κ.λπ.

Ίσως η εκπαίδευση και οι πνευματική διδασκαλία να πρέπει να ξεκινάνε με το να καλλιεργούμε στα παιδιά  πίστη στις διαφορετικές ικανότητές τους και στο δικαίωμά τους να βρίσκονται εδώ, να τα ενθαρρύνουμε να είναι περίεργα, και να καλλιεργούμε την αγάπη τους για αυτόν τον θαυμαστό κόσμο και το δώρο της ζωής. Θα μπορούσε κανείς συνοπτικά να πει ότι ίσως ο πιο θεμελιώδης σκοπός της ζωής είναι να ζούμε στο έπακρο ή στο μέγιστο των δυνατοτήτων μας ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της ζωής μας, να αξιοποιήσουμε στο έπακρο αυτή τη ζωή που μας έχει δοθεί. Αυτή η ζωή είναι η μόνη ή η μεγαλύτερη βεβαιότητα που έχουμε, και ως εκ τούτου, το να μεγαλώνουμε τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι έχουν το δικαίωμα να αξιοποιήσουν στο έπακρο τη ζωή τους, ενώ συνάμα, υποστηρίζουν και τους άλλους να κάνουν το ίδιο, μου φαίνεται ότι είναι μια καλή αρχή για την οικοδόμηση μιας πιο υγιούς, δίκαιης, και δημοκρατικής κοινωνίας με βάση την φροντίδα. Η αναζήτηση της ευτυχίας και η εκπλήρωση των ικανοτήτων μας, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπουμε  και βοηθάμε τους άλλους να κάνουν το ίδιο, θα δημιουργούσε ένα διαφορετικό είδος κόσμου.  Επιπλέον, συχνά εκείνοι που  «προωθούν την απόγνωση και τη ματαιότητα αυτού του κόσμου» δεν έχουν απαραίτητα τις ίδιες πεποιθήσεις για τον εαυτό τους και για τους δικούς τους. Υπάρχει συχνά ένα είδος υποκρισίας,  δύο μέτρα και σταθμά.

Επίσης είχα κατά νου και την παραβολή του λευκού και του μαύρου λύκου. Η ιστορία αποδίδεται συχνότερα στον λαό των Τσερόκι  Ινδιάνων, αλλά υπάρχουν εκδοχές και σε άλλους πολιτισμούς. Υπάρχουν πολλές παραλλαγές της ιστορίας, μερικές φορές οι λύκοι αντικαθίστανται  με σκύλους. Η ιστορία πάει κάπως έτσι: Ένας παππούς διδάσκει τον εγγονό του για τη ζωή. Λέει στο νεαρό αγόρι ότι γίνεται μια πάλη ανάμεσα σε έναν μαύρο κι έναν λευκό λύκο μέσα σε όλους μας. Ο ένας  λύκος είναι ο θυμός, η επιθετικότητα, ο ανταγωνισμός, ο φθόνος, η απληστία, η αλαζονεία, η αγανάκτηση, η αίσθηση ανωτερότητας,  ο εγωισμός, το ψέμα και ούτω καθεξής. Ο άλλος  είναι η αγάπη, η ελπίδα, η ειρήνη, η γαλήνη, η ταπεινοφροσύνη, η καλοσύνη, η ενσυναίσθηση, η γενναιοδωρία, η αλήθεια, η συμπόνια και η χαρά. Το παιδί ρώτησε τον γέροντα: «Ποιος λύκος θα κερδίσει;».  Σε ορισμένες εκδοχές της ιστορίας η απάντηση είναι απλή: “Αυτός που ταΐζεις”. Όμως, βρήκα και άλλες πιο σύνθετες απαντήσεις στην ερώτηση του παιδιού, που υποδηλώνουν ότι αν ταΐζουμε μόνο τον έναν λύκο, ο άλλος θα λαχταρήσει την προσοχή μας και δεν είναι χρήσιμο να θάβουμε απλώς αυτές τις ορμές ή τα συναισθήματα μέσα μας. Αυτό κατά μία έννοια είναι αυτό που συμβαίνει κατά τη διάρκεια του τραύματος, ή όταν ορισμένα συναισθήματα θεωρούνται κακά ή αυτά που η κοινωνία θεωρεί ως ανεπιθύμητα.

Όπως είπε κάποιος, ο καταπιεσμένος και ο αρνούμενος θυμός, για παράδειγμα, μπορεί να μοιάζει με μια εκρηκτική, ηφαιστειακή δύναμη. Φαίνεται σοφότερο και ασφαλέστερο να αναγνωρίζουμε όλα τα συναισθήματά μας και να αγκαλιάζουμε όλες τις πτυχές του εαυτού μας επειδή «Η συνειδητοποίηση των σκέψεων και των συναισθημάτων μας,  μας επιτρέπει να μαθαίνουμε από αυτά αντί να οδηγούμαστε από αυτά» (Daniel J. Siegel). Και σε κάθε περίπτωση ο μαύρος λύκος έχει επίσης ιδιότητες όπως είναι η επιμονή, το θάρρος και η ισχυρή θέληση, που συχνά είναι απαραίτητες.  Επίσης, συναισθήματα που μπορεί να θεωρηθούν αρνητικά ή μπορεί να μας προκαλούν φόβο, όπως ο θυμός, μπορεί συχνά να μας προστατεύουν ή να μας προειδοποιούν για κακομεταχείριση ή κίνδυνο. Έτσι, σε αυτή την εκδοχή της ιστορίας ο παππούς καταλήγει: Το πώς θα επιλέξουμε να αλληλεπιδράσουμε με τις αντίπαλες δυνάμεις μέσα μας θα καθορίσει τη ζωή μας. Μπορούμε να λιμοκτονήσουμε τον ένα ή τον άλλο λύκο ή να τους καθοδηγήσουμε με σοφία και τους δύο.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Θα ήθελα επίσης να μοιραστώ μαζί σας μερικούς συνδέσμους με υλικό που σχετίζεται με την πρώιμη προσκόλληση / δεσμό για όσους ενδιαφέρονται για τη σημαντική θεωρία του δεσμού και την πρώιμη προσκόλληση [attachment theory and early attachment].

Το επεισόδιο Being Well της περασμένης εβδομάδας στη διεύθυνση: https://www.rickhanson.net/being-well-podcast-daddy-issues-attachment-wounding-dealing-with-common-symptoms-and-becoming-more-securely-attached/, όπου ο Forrest και ο Rick Hanson (PhD) εξερευνούν διαφορετικές μορφές τραυματισμού προσκόλλησης  και έναν απλό τρόπο κατανόησης του στυλ προσκόλλησης μας, πώς αυτά σχετίζονται με τη θεωρία της προσκόλλησης, τον σεξισμό και το ευρύτερο κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο. Επίσης περιγράφουν τέσσερα κοινά σύνολα συμπτωμάτων και τρόπους προκλήσεων που σχετίζονται με πρώιμο τραυματισμό και τι θα μπορούσε να κάνει κάποιος για να προχωρήσει προς μια πιο ασφαλή προσκόλληση. Σε αυτή την συζήτηση η εστίαση είναι περισσότερο στη σχέση πατέρα-παιδιού.

Από την άλλη πλευρά, στο άρθρο της Kelly McDaniel, PhD, στη διεύθυνση: https://kellymcdanieltherapy.com/wp-content/uploads/KM-Working-Paper-Mother-Hunger-Missing-Maternal-Love.pdf,  η εστίαση είναι στη σχέση μητέρας-παιδιού, ιδιαίτερα μητέρας-κόρης, και πώς αυτό το πρώιμο,  θα μπορούσε να πει κανείς,  «προσχέδιο»,  επηρεάζει την ενήλικη ζωή και τους τρόπους που υπάρχουμε μέσα στις σχέσεις μας.