Posted on by

28 Ιουλίου, 2023                                                                 Τα σχέδια είναι διαθέσιμα

Μετάφραση

«Το να σκέφτεσαι με τους όρους της ζωής, που είναι χωρίς σύνορα, δεν σημαίνει να αγνοείς την ιθαγένεια ή τα σύνορά της, αλλά να εισέρχεσαι σε μια ζώνη επαφής όπου τα πάντα μεταφράζονται…. Εάν η μετάφραση υποδηλώνει μια κίνηση μεταξύ των ανθρώπινων πολιτισμών κι ένα άνοιγμα στο άγνωστο, η τρέχουσα οικολογική κρίση απαιτεί αυτό το άγνωστο να περιλαμβάνει και το μη ανθρώπινο».  Zoe Skoulding

 «Γιατί έχουμε κοινωνικοποιηθεί να σεβόμαστε τον φόβο περισσότερο από τις δικές μας ανάγκες για γλώσσα και ορισμό, κι ενώ περιμένουμε στη σιωπή αυτή την τελευταία πολυτέλεια της αφοβίας, το βάρος αυτής της σιωπής θα μας πνίξει». Audre Lorde  / The Cancer Journals

«Έκλαψε όλη νύχτα. Το πρωί όλοι βρίσκονταν στο ίδιο επίπεδο. Ήταν πιο εύκολο να μιλήσουν με τον ξένο, έτσι ο βασιλιάς τον καλωσόρισε στο βασίλειο του.»  Kjell Ringi

Η σημερινή ανάρτηση αναφέρεται σε διάφορα πράγματα όπως: Το βιβλίο της Audre Lorde’s, The Cancer Journals / Τα Περιοδικά / Ημερολόγια του Καρκίνου; ένα παιδικό βιβλίο του Kjell Ringi με τίτλο Ο Ξένος; ένα podcast στο οποίο ο Dr Judson Brewer μιλά για το πώς η ανάπτυξη της περιέργειας μπορεί να μειώσει το άγχος, ένα πρόσφατο Being Well podcast στο οποίο ο Dr Rick και ο Forrest Hanson και ο Dan Harrisμιλούν για πολλά, όπως το άγχος, την επίγνωση και τους διαλογισμούς (αυτό) συμπόνιας;  ένα απόσπασμα από μια ανάρτηση της ποιήτριας Zoe Skoulding, κι επίσης, τέσσερα νέα σχέδια.

Η ιδέα να γράψω για αυτά τα δύο συγκεκριμένα βιβλία ήρθε ενώ ήμουν στην πόλη πριν από λίγες μέρες. Πρώτα, ένα παιδικό βιβλίο με μινιμαλιστικό τύπο εικονογράφησης σε έναν πάγκο βιβλίων έξω από ένα βιβλιοπωλείο τράβηξε την προσοχή μου και μετά, ένα περιστατικό σε ένα κατάστημα μου έφερε στο μυαλό ένα παλιότερο βιβλίο το The Cancer Journals / Τα Περιοδικά / Ημερολόγια του Καρκίνου.

«Ποιες είναι οι λέξεις που δεν έχεις ακόμα; Τι χρειάζεται να πεις; Ποιες είναι οι τυραννίες που καταπίνεις μέρα με τη μέρα και προσπαθείς να τις κάνεις δικές σου, μέχρι να αρρωστήσεις και να πεθάνεις από αυτές, ακόμα μέσα στη σιωπή;» Audre Lorde

Η Audre Lorde ήταν μια μαύρη συγγραφέας, ομιλήτρια, φεμινίστρια και ακτιβίστρια για τα πολιτικά δικαιώματα που γεννήθηκε το 1934. Το Cancer Journals περιέχει αποσπάσματα του ημερολογίου της και δοκίμια που γράφτηκαν το 1978, 1979 και 1980. Το βιβλίο γράφτηκε πριν από τέσσερις δεκαετίες και είναι τοποθετημένο χρονικά και χωρικά, αλλά πολλές πτυχές του φαίνονται οικουμενικές και σύγχρονες.

Η Lorde ξεκινά λέγοντας ότι «Κάθε γυναίκα ανταποκρίνεται στην κρίση που φέρνει ο καρκίνος του μαστού στη ζωή της  βάση ενός ολόκληρου μοτίβου, το οποίο είναι ο σχεδιασμός του ποια είναι και πώς έζησε τη ζωή της. Η ύφανση της καθημερινής της ύπαρξης είναι το έδαφος εκπαίδευσης για το πώς χειρίζεται τις κρίσεις». Η συγγραφέας υποστηρίζει ότι ορισμένες γυναίκες θάβουν τον εαυτό τους στην πολυάσχολη ενασχόληση, άλλες μουδιάζουν και πέφτουν σε άρνηση. Προτείνει μια διαφορετική στάση πιστεύοντας ότι τα συναισθήματά μας χρειάζονται φωνή για να αναγνωρίζονται, να γίνονται σεβαστά και να είναι χρήσιμα σε άλλους επειδή η επιβολή σιωπής για οποιοδήποτε τομέα της ζωής μας γίνεται εργαλείο  αποξένωσης και αποδυνάμωσης. Δεν θέλει ο θυμός, ο πόνος και ο φόβος της γύρω από τον καρκίνο να απολιθωθούν σε μια άλλη σιωπή, ούτε να της κλέψουν όποια δύναμη μπορεί να βρίσκεται στον πυρήνα αυτής της εμπειρίας όταν πλέον αναγνωριστεί και εξεταστεί ανοιχτά.

Η Lorde γράφει ότι προσπάθησε να εκφράσει τα συναισθήματά της και τον πόνο του ακρωτηριασμού, την αντιπαράθεσή της με τη θνησιμότητα, τη δύναμη της κοινότητας, τη δύναμη και τις ανταμοιβές της συνειδητής ζωής κι επίσης, να εκφράσει τις ιδέες της για τη λειτουργία του καρκίνου σε μια οικονομία κέρδους. Περιγράφει και την επίδραση της αναισθησίας στην ικανότητά της να σκέφτεται καθαρά και να θυμάται. Γράφει: «Ένα μέρος αυτού ήταν σοκ, αλλά ένα μέρος ήταν η αναισθησία, καθώς και οι συζητήσεις που μάλλον είχα απορροφήσει στο χειρουργείο ενώ ήμουν ναρκωμένη και ευάλωτη και μπορούσα μόνο να ηχογραφήσω, όχι να αντιδράσω». Κάνει αναφορά τόσο στις κοινές εμπειρίες των γυναικών με καρκίνο του μαστού που έχουν υποβληθεί σε μαστεκτομή όσο και στους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους κάθε γυναίκα στο τέλος θα περιηγηθεί σε αυτό το ταξίδι. Αλλά πιστεύει ότι τα πιο σημαντικά πρέπει να λέγονται, να γίνονται λόγος και να μοιράζονται, ακόμη και με τον κίνδυνο να παραποιηθούν ή να παρεξηγηθούν, και ότι κάθε γυναίκα έχει «μια ιδιαίτερη φωνή που πρέπει να υψωθεί σε αυτό που πρέπει να γίνει γυναικεία κατακραυγή εναντίον όλων των μορφών καρκίνου που μπορούν να προληφθούν, καθώς και ενάντια στους μυστικούς φόβους που επιτρέπουν σε αυτούς τους καρκίνους να ανθίσουν».

Ένα απόσπασμα από το βιβλίο:

«Με αυτή τη βίαιη και ουσιαστική επίγνωση της θνητότητας μου, και όλων όσων ευχόμουν και επιθυμούσα για τη ζωή μου, όσο σύντομη κι αν ήταν, οι προτεραιότητες και οι παραλείψεις χαράχτηκαν έντονα σε ένα ανελέητο φως και αυτό που μετάνιωσα περισσότερο ήταν οι σιωπές μου. Τι ήταν όλα αυτά που είχα φοβηθεί; Το να αμφισβητήσω ή να μιλήσω όπως πίστευα θα μπορούσε να σήμαινε πόνο ή και θάνατο. Αλλά όλοι πονάμε με τόσους διαφορετικούς τρόπους, συνεχώς, και ο πόνος είτε θα αλλάξει είτε θα τελειώσει. Ο θάνατος, από την άλλη, είναι η τελική σιωπή. Και αυτή μπορεί να ερχόταν γρήγορα, τώρα, χωρίς να υπολογίζει το αν είχα ποτέ αρθρώσει αυτό που έπρεπε να ειπωθεί, ή αν είχα προδώσει τον εαυτό μου σε μικρές σιωπές, ενώ σχεδίαζα κάποια μέρα να μιλήσω ή περίμενα τα λόγια κάποιου άλλου. Και άρχισα να αναγνωρίζω μια πηγή δύναμης μέσα μου που προέρχεται από τη γνώση ότι ενώ είναι πολύ επιθυμητό να μην φοβάμαι, το να μαθαίνω να βάζω τον φόβο σε μια προοπτική μου έδωσε μεγάλη δύναμη. Θα πέθαινα, αργά ή γρήγορα  είτε είχα μιλήσει ποτέ είτε όχι. Οι σιωπές μου δεν με είχαν προστατεύσει. Η σιωπή σου δεν θα σε προστατεύσει…… Μπορούμε να καθόμαστε στις γωνιές μας βουβοί για πάντα, ενώ οι αδερφές μας και ο εαυτός μας σπαταλιούνται, ενώ τα παιδιά μας παραμορφώνονται και καταστρέφονται, ενώ η γη μας είναι δηλητηριασμένη, μπορούμε να καθόμαστε στις ασφαλείς γωνιές μας βουβές σαν μπουκάλια, και πάλι δεν θα φοβόμαστε λιγότερο.”

Ο Ξένος του Σουηδού συγγραφέα και καλλιτέχνη Kjell Arne Sorensen Ringi (1936-2010), που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1968, είναι ένας σύγχρονος μύθος για μικρά παιδιά και ανθρώπους όλων των ηλικιών γύρω από την ξενοφοβία, τον φόβο του Άλλου και τη χρήση διαφόρων μορφών βίας.

Μια μέρα ένας γιγαντιαίος  ξένος φθάνει απροειδοποίητα σε ένα ειρηνικό βασίλειο και σκορπά ανησυχία και φόβο. Στην αρχή οι αρχές αποφασίζουν να φρουρούν τον ξένο χωρίς όμως κανένα αποτέλεσμα. Μετά  στέλνουν διπλωμάτες και αγγελιοφόρους.  Τίποτα.  Στη συνέχεια ενεργοποιούνται μηχανισμοί καταστολής. Καταφθάνει ο στρατός με όπλα, αλλά και πάλι τίποτα. Τότε χρησιμοποιούν ένα πολυβόλο και ο γιγάντιος ξένος πληγώνεται βαθιά και αρχίζει να κλαίει τόσο γοερά που γεννήθηκε μια θάλασσα…..

Καλλιεργώντας την περιέργεια στη διεύθυνση: https://www.youtube.com/watch?v=MCW9lEg8UZ8

Σε αυτό το podcast, ο Dr Brewer μιλά για το πώς η ανάπτυξη της συνήθειας του να είναι κανείς περίεργος μπορεί να μειώσει το άγχος, κάνει διάκριση μεταξύ της περιέργειας στέρησης  / deprivation curiosity και της περιέργειας ενδιαφέροντος  /interest curiosity.  Η πρώτη είναι όταν νιώθουμε ότι υπάρχει έλλειψη πληροφοριών και μπορεί να συνδεθεί με αισθήματα αβεβαιότητας, ανησυχίας και μη ασφάλειας. Όταν δεν έχουμε πληροφορίες ο εγκέφαλός μας πυροδοτείται όπως και όταν δεν έχουμε τροφή. Αυτού του είδους η περιέργεια είναι διαφορετική από το δεύτερο είδος που συνδέεται με τη χαρά, τη διαφάνεια, την απορία,  τη μάθηση, το ενδιαφέρον. Ο Brewer αναφέρεται και στο γεγονός ότι η κοινωνία δεν έχει αναδείξει μέχρι στιγμής την περιέργεια ως δύναμη. Εξηγεί επίσης το πώς η υποκειμενική προκατάληψη / subjective bias ταυτόχρονα εξοικονομεί γνωστική ενέργεια αλλά μας οδηγεί και σε ψευδή συμπεράσματα και σε καταστάσεις όπως ο σεξισμός, ο ρατσισμός,  οι διακρίσεις που αφορούν την ηλικία, κ.λπ.

  1. Ενσυνειδητότητα, Φόβος, και Αγάπη Χωρίς Φόβο στη διεύθυνση: https://www.youtube.com/watch?v=AjKuKl1pM2k

Στο επεισόδιο Being Well αυτή την εβδομάδα, ο Δρ Rick και ο Forrest Hanson και ο Dan Harris, δημοσιογράφος και πρώην παρουσιαστής ειδήσεων στην τηλεόραση,  μιλούν για την ιστορία του Dan με τις κρίσεις πανικού που αφορούν κυρίως το άγχος δημόσιας ομιλίας και κάποιες κλειστοφοβικές αντιδράσεις σε μέρη όπως είναι οι ανελκυστήρες, τη θεραπεία έκθεσης και πρακτικές διαλογισμού που χρησιμοποίησε. Μιλούν για την εξάσκηση στην συμπόνια και την αυτό-συμπόνια και τις εμπειρίες του διαλογισμού επίγνωσης τόσο όταν είναι ενταγμένος μέσα σε ένα κοσμικό πλαίσιο όσο και όταν απομακρύνεται από ένα καθαρά κοσμικό πλαίσιο.  Εξερευνούν επίσης έννοιες και εμπειρίες όπως η αγάπη, η καλοσύνη, η φροντίδα, το μοίρασμα και το σοφό εγωισμό, καθώς και τη σημασία του να σηματοδοτούμε τις ενάρετες στιγμές μας όταν συμβαίνουν, καθώς και να αναγνωρίζουμε τις προσωπικές αλλαγές καθώς συμβαίνουν ένα βήμα τη φορά.

Τέλος, θα ήθελα να μοιραστώ κάτι που διάβασα από την ποιήτρια Zoe Skoulding στον ιστότοπό της: https://www.zoeskoulding.co.uk/2020/10/10/from-underground-rivers-notes-towards-a-zoepoetics /

from Underground Rivers: Notes Towards a Zoepoetics  / από Υπόγειους Ποταμούς:  Σημειώσεις Προς Μια Ζωοποιητική, δημοσιεύτηκε στις 10/10/2020

«Η πρώτη λέξη που θυμάμαι να γράφω ήταν, χωρίς έκπληξη, το όνομά μου: Zoë / Ζωή. Ο ελληνικός όρος ζωή, ως ο ευρύτερος ορισμός της ίδιας της ζωής, με ενδιέφερε πάντα και μεγάλωσα γνωρίζοντας τις βιβλικές ερμηνείες του, «αιώνια ζωή» ή «ζωή σε όλη της την πληρότητα» χάρη στον κληρικό πατέρα μου, ο οποίος επίσης προσπάθησε να μου μάθει όταν ήμουν πολύ μικρή να το γράφω στα ελληνικά, ζωή, τις παράξενες μορφές των γραμμάτων να ξεφεύγουν σε ανεξιχνίαστους κύκλοι και μουτζούρες από κραγιόνια στη σελίδα. …… Ήταν πολύ αργότερα που βρήκα την αφήγηση του Georgio Agamben, ιδιαίτερα σχετική με την τρέχουσα κατάσταση εξαίρεσης, για την ασταθή διάκριση μεταξύ του bios / βίου, της πολιτικά καταρτισμένης ζωής του πολίτη και της ζωής ως την απλή κατάσταση της «γυμνής ζωής», μια μη ανθρώπινη υπόσταση αποκλειόμενη από το πολιτικό σώμα. Η ζωή, στην αφήγηση του, είναι η ζωή στην πιο ευάλωτη μορφή της, που υπόκειται στην εξουσία του κυρίαρχου πάνω στο ενσαρκωμένο υποκείμενο. Πιο πρόσφατα, η Rosi Braidotti ….. [υποστήριξε] την κατανόηση της ζωής (zoe / life) ως γεννήτριας δύναμης και μια πολιτική βασισμένη στην «ισότητα της ζωής»».

Posted on by

Η μετάφραση έχει ολοκληρωθεί – 16/07/2023

Μια βιοψυχοκοινωνική προσέγγιση

«Ένα μεγάλο μέρος κάθε εγκεφαλικού κυκλώματος σε οποιαδήποτε στιγμή της ενήλικης ζωής, είναι ατομικό και μοναδικό, και πραγματικά αντανακλά την ιστορία και τις συνθήκες του συγκεκριμένου οργανισμού» Antonia Damasio

«Το βρέφος που έχει αποκτήσει ήρεμη προσοχή έχει κάνει ένα πρώτο γιγάντιο βήμα στο δρόμο προς την εκπλήρωση των ανθρώπινων δυνατοτήτων του» (Stanley Greenspan, cited in Mate)

«Αν και σκεφτόμαστε την προσοχή ως συνάρτηση της διάνοιας, οι βαθύτερες ρίζες της βρίσκονται στο υπέδαφος του συναισθήματος». Gabor Mate

Η σημερινή ανάρτηση αφορά ένα βιβλίο του Gabor Mate: Scattered Minds: The Origins and Healing of Attention Deficit Disorder / Σκορπισμένος Νους: Η Προέλευση και η Θεραπεία της Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής (2019). Περιλαμβάνει και τρία νέα σχέδια εμπνευσμένα από Ελληνίδες ηθοποιούς του παρελθόντος κι ένα ποίημα τη; ηθοποιού και ποιήτριας Κατερίνα Γώγου.

Κοίτα πως χάνονται οι δρόμοι Κατερίνα Γώγου (1981)

Κοίτα πως χάνονται οι δρόμοι  // μες στους ανθρώπους  /  τα περίπτερα πως κρυώνουνε   // απ’ τις βρεγμένες εφημερίδες

ο ουρανός  /  πως τρυπιέται στα καλώδια  /  και το τέλος της θάλασσας  /  από το βάρος των πλοίων

πόσο λυπημένες είναι οι ξεχασμένες ομπρέλες  /  στο τελευταίο δρομολόγιο

και το λάθος εκείνου που κατέβηκε   /  στην πιο πριν στάση

τα αφημένα ρούχα στο καθαριστήριο  /  και τη ντροπή σου /ύστερα από δυο χρόνια που βρήκες λεφτά  /  πως να τα ζητήσεις

πως τσούκου τσούκου  /  αργά μεθοδικά  /  μας αλλοιώνουνε

να καθορίζουμε τη στάση μας στη ζωή  /  από το στυλ της καρέκλας…

 

Ο Gabor Mate είναι συνταξιούχος γιατρός, συγγραφέας και ομιλητής. Η ανάλυσή του σε αυτό το βιβλίο είναι, σύμφωνα με τα δικά του λόγια, μια προσπάθεια σύνθεσης των ευρημάτων της νευροεπιστήμης, της αναπτυξιακής ψυχολογίας, της θεωρίας των οικογενειακών συστημάτων, της γενετικής και της ιατρικής επιστήμης, των πολιτισμικών και κοινωνικών τάσεων και της προσωπικής του εμπειρίας ως σύζυγος, γονέας και επιτυχημένος και σεβαστός γιατρός, ο οποίος διαγνώστηκε με ADD / ΔΕΠ [Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής] στα πενήντα του. Τα τρία παιδιά του έχουν επίσης λάβει τη διάγνωση στο παρελθόν. Πριν συνεχίσω, θα ήθελα να πω ότι νομίζω ότι το βιβλίο θα μπορούσε επίσης να διαβαστεί ως παράδειγμα για το πώς να αποφεύγει κανείς απλοϊκές εξηγήσεις και πώς μπορούμε να εφαρμόζουμε μια πιο ολιστική βιολογική και ψυχοκοινωνική προσέγγιση όταν αναλύουμε και εξερευνούμε πτυχές της ανθρώπινης εμπειρίας.

Ένα μεγάλο μέρος του βιβλίου είναι μια εξερεύνηση των αιτιών ή παραγόντων που συμβάλλουν. Στην εισαγωγή ο Mate δηλώνει ότι πιστεύει ότι δεν είναι, όπως λέγεται συχνά, θέμα γονιδίων ή κακής ανατροφής. Ωστόσο,  τόσο τα γονίδια όσο και η ανατροφή παίζουν ρόλο. Πιστεύει ότι υπάρχει στην ελλειμματική προσοχή / ADD / ΔΕΠ μια προδιάθεση [καθιστώντας την πιο πιθανή ανάλογα με τις συνθήκες και το περιβάλλον], όχι ένας γενετικός ντετερμινισμός [δηλαδή η προδιάθεση δεν είναι προ καθοριστική]. Δηλώνει ότι όπως και με πολλά άλλα προβλήματα τα γονίδια μπορούν να ενεργοποιηθούν  στο κατάλληλο περιβάλλον, αλλά μπορεί να υπάρχουν και προστατευτικοί παράγοντες στο περιβάλλον. Εξηγεί ότι παρόλο που ο διαβήτης, για παράδειγμα, θεωρείται ότι έχει ένα στοιχείο κληρονομικότητας, αυτό δεν μπορεί να εξηγήσει την πανδημία μεταξύ των ιθαγενών του Καναδά και των πληθυσμών της Βόρειας Αμερικής. Συζητά επίσης προβληματικές πτυχές των ερευνητικών ευρημάτων σε μελέτες. διδύμων. Γράφει: «Η νευροεπιστήμη έχει αποδείξει ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν προγραμματίζεται μόνο από τη βιολογική κληρονομικότητα, ότι τα κυκλώματά του διαμορφώνονται από αυτό που συμβαίνει μετά την είσοδο του βρέφους στον κόσμο, ακόμη και όταν βρίσκεται στη μήτρα. Οι συναισθηματικές καταστάσεις των γονιών και ο τρόπος με τον οποίο ζουν τη ζωή τους έχουν σημαντικό αντίκτυπο στον σχηματισμό του εγκεφάλου των παιδιών τους, αν και οι γονείς συχνά δεν μπορούν να γνωρίζουν ή να ελέγξουν διάφορες ανεπαίσθητες ασυνείδητες επιρροές».

Σε γενικές γραμμές, τα κύρια χαρακτηριστικά της ΔΕΠ είναι οι ανεπαρκείς δεξιότητες προσοχής, ο ανεπαρκής έλεγχος των παρορμήσεων και η υπερκινητικότητα. Ο Mate περιγράφει πώς αυτό το υψηλότερο επίπεδο ελλειμματικής προσοχής μπορεί να προάγει  χάος και έλλειψη τάξης τόσο στη ζωή όσο και στους φυσικούς χώρους ενός ατόμου. Ωστόσο, διευκρινίζει ότι η αφηρημάδα [και όλες οι άλλες εκδηλώσεις της ΔΕΠ] βρίσκονται στην κλίμακα των φυσιολογικών ανθρώπινων χαρακτηριστικών και η ζωή δεν θα ήταν δυνατή χωρίς να είμαστε σε θέση να αγνοήσουμε / αποκλείσουμε έναν μεγάλο αριθμό ερεθισμάτων. Επίσης, η ΔΕΠ μπορεί να είναι περιστασιακή, κάτι που είναι ενδιαφέρον και σημαντικό να ληφθεί υπόψη, ειδικά για τους μαθητές σε εκπαιδευτικά πλαίσια. Η διάσπαση της προσοχής μπορεί να μην υφίσταται σε όλους τους τομείς ή τα θέματα και μπορεί κάποιος να έχει υπερσυγκεντρωμένη προσοχή όταν πρόκειται για θέματα και δραστηριότητες που τον ενδιαφέρουν ή όταν το περιβάλλον ευνοεί τη μάθηση.

Στο κεφάλαιο 14, η διάσπαση της προσοχής συζητείται σε σχέση με τις φυσικές μας άμυνες και αντιδράσεις όπως μάχη-φυγή-μούδιασα και διάσπαση ‘η διάσχιση και τι συμβαίνει όταν ένα βρέφος λόγω χρόνιου άγχους και μη βέλτιστων εμπειριών αναγκάζεται να καταφεύγει σε αυτές πολύ συχνά. Ο Mate γράφει ότι το βρέφος δεν μπορεί να υπάρχει σε κατάσταση χρόνιας αρνητικής διέγερσης με την αδρεναλίνη και άλλες ορμόνες του στρες να διοχετεύονται διαρκώς στις φλέβες του, πρέπει να μπλοκάρει αυτή τη διαδικασία, αλλά η αξία επιβίωσης αυτών των ψυχολογικών άμυνων είναι βραχύβια. Εάν αυτό συμβαίνει πολύ συχνά, γίνεται η προεπιλεγμένη ρύθμιση στον εγκεφαλικό μηχανισμό της επίγνωσης. Ο Mate προσθέτει ότι κανείς δεν γεννιέται με «προσοχή» και ότι είναι μια δεξιότητα όπως η γλώσσα ή η κίνηση που αποκτούν τα παιδιά μέσω της σχέσης τους με το περιβάλλον.

Η υπερκινητικότητα είναι η ανεξέλεγκτη υψηλή διέγερση, κατάλληλη για το μικρό νήπιο. Ωστόσο, προορίζεται να είναι ένα στάδιο και όχι μια κατάσταση στην οποία κολλάει το παιδί.  Ο Mate ισχυρίζεται ότι σε όλη μας τη ζωή συνεχίζει η υπερκινητικότητα να είναι μια ανθρώπινη απόκριση σε περιόδους υψηλού άγχους, αλλά και πάλι δεν προορίζεται να είναι μια σταθερή κατάσταση. Συνήθως εκφράζεται με την δυσκολία να παραμείνει κανείς ακίνητος, αλλά μπορεί να λάβει και μορφές που δεν είναι προφανείς στον παρατηρητή. Επίσης, δεν αποτελεί απαίτηση για τη διάγνωση ελλειμματικής προσοχής. Λόγου χάρη, μπορεί να απουσιάζει σε μια μειοψηφία περιπτώσεων, και ειδικά στα κορίτσια. Γράφει ότι τα άτομα με ADD βιώνουν το μυαλό τους ως μηχανή αέναης κίνησης. Μπορεί να έχουν έντονη απέχθεια για την πλήξη και υψηλότερα επίπεδα αναβλητικότητας. Άλλες εκδηλώσεις της ADD μπορεί να είναι η γρήγορη ομιλία, η μετάβαση από το ένα θέμα στο άλλο και η δυσκολία να είναι κανείς συνοπτικός και ακριβής όταν εκφράζει μια ιδέα.

Στο κεφάλαιο 5, ο Mate διερευνά ένα άλλο χαρακτηριστικό που μπορεί να υπάρχει, το οποίο είναι ο χρονικός αναλφαβητισμός ή αυτό που άλλοι έχουν αποκαλέσει ως χρονική τύφλωση και που μπορεί να είναι πηγή άγχους  / δυσφορίας για άτομα με ΔΕΠ. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει το να καθυστερεί και να βιάζεσαι κανείς συχνά, το να πιστεύει κανείς ότι έχει όλο τον χρόνο στον κόσμο και να μην μπορεί να υπολογίσει τον χρόνο που απαιτείται για μια δραστηριότητα ή να ζει σαν να υπάρχει μόνο το παρόν και τίποτα άλλο δεν χρειάζεται να λαμβάνεται υπόψη, συχνά παραμελώντας να εξετάσει τις συνέπειες των πράξεων του. Το κεφάλαιο εστιάζει επίσης στην δυσκολία συναισθηματικού ελέγχου και ελέγχου των παρορμήσεων και παρουσιάζει τη νευροεπιστήμη πίσω από τη μειωμένη ικανότητα σε αυτούς τους τομείς. Για παράδειγμα, ένα σημαντικό καθήκον του προμετωπιαίου φλοιού μας είναι η αναστολή – η αξιολόγηση και η επιλογή ή η αναστολή των μυριάδων αισθήσεων και παρορμήσεων που φτάνουν  σε μας από το περιβάλλον, το σώμα μας και τα κατώτερα κέντρα του εγκεφάλου.

Ο Mate ισχυρίζεται ότι στην ΔΕΠ ο φλοιός λειτουργεί σε ημιαδρανές επίπεδο, γεγονός που εξηγεί τη χορήγηση διεγερτικών φαρμάκων. Διευκρινίζει επίσης ότι μια περίπλοκη κατάσταση όπως η ΔΕΠ δεν μπορεί να εντοπιστεί σε ένα μέρος του εγκεφάλου και σε επόμενο κεφάλαιο συζητά την εμπλοκή συγκεκριμένων περιοχών όπως ο τροχιακός προμετωπιαίος φλοιός (OPC), ο οποίος μεταξύ άλλων είναι το κέντρο της ανταμοιβής του εγκεφάλου και κινητοποίησης και συνδέεται επίσης με τα κέντρα όρασης του φλοιού που παίζουν ρόλο στον οπτικό χωρικό προσανατολισμό. Περιγράφει και τη δική του δυσκολία να αντιληφθεί σε τρεις διαστάσεις ή να μαντέψει τη χωρική σχέση των πραγμάτων. Το OΡC αποθηκεύει επίσης τις συναισθηματικές επιρροές των εμπειριών, και πρώτα απ’ όλα, την αλληλεπίδραση του βρέφους με τους κύριους φροντιστές του, που γίνονται ένα ασυνείδητο μοντέλο για όλες τις μεταγενέστερες συναισθηματικές μας αλληλεπιδράσεις, καλώς ή κακώς, μέχρι να αποκτήσουμε επίγνωση και να διαταράξουμε τα πρότυπα.

Παραδείγματα από ασθενείς, φίλους και την εμπειρία του ίδιου του συγγραφέα χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν τι μπορεί να αισθάνεται ή πως μπορεί να μοιάζει η ζωή με ΔΕΠ για διαφορετικούς ανθρώπους. Καθώς διάβαζα το βιβλίο, δεν μπορούσα να μην σκεφτώ ότι υπήρχε επικάλυψη μεταξύ όσων αναλύονταν εδώ και άλλων διαγνώσεων όπως του μετά-τραυματικού στρες ή άλλων εμπειριών, και ότι ίσως τελικά, η προτεραιότητά μας θα πρέπει να είναι η επούλωση ή η επίλυση ή η διαχείριση οποιασδήποτε εμπειρίας ή ομάδας χαρακτηριστικών που παρουσιάζουν οι άνθρωποι που τους προκαλούν προβλήματα, δυσφορία ή δυσκολία να ζήσουν καλύτερα, ειδικά στις σύγχρονες κοινωνίες μας. Όπως ανέφερα παραπάνω,  πολλά από αυτά που συζητούνται στο βιβλίο υπερβαίνουν την ΔΕΠ και παρέχουν ένα παράδειγμα ολιστικής προσέγγισης, εξέτασης ή θεώρησης της ανθρώπινης εμπειρίας.

Από νωρίς στο βιβλίο, ο Mate κριτικάρει το DSM, εγχειρίδιο διάγνωσης, σχετικά με τον ορισμό της ΔΕΠ σύμφωνα με εξωτερικά χαρακτηριστικά,  τα οποία μάλιστα αναφέρονται ως συμπτώματα,  χωρίς να περιλαμβάνεται το συναισθηματικό νόημα αυτών στη ζωή όσων τα βιώνουν επειδή όπως σημειώνει «Το DSM ασχολείται με κατηγορίες όχι με πόνο ” (Dan Siegel). Γράφει επίσης ότι αυτό που ξεκινά ως πρόβλημα της κοινωνίας και της ανθρώπινης ανάπτυξης έχει οριστεί σχεδόν αποκλειστικά ως ιατρική πάθηση. Επισημαίνει ότι ακόμα κι αν σε πολλές περιπτώσεις η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να βοηθήσει, ειδικά για μια ορισμένη περίοδο, η θεραπεία που απαιτεί η εμπειρία της ΔΕΠ δεν είναι μια διαδικασία ανάρρωσης από κάποια ασθένεια. Προτείνει ότι «Η ΔΕΠ αψηφά κατηγορίες κανονικότητας και μη. Αν ήταν καθένας που εμφανίζει κάποιο χαρακτηριστικό της ΔΕΠ να αποκτούσε και τη διάγνωση, θα μπορούσαμε κάλλιστα να βάλουμε Ritalin (φάρμακο) στο πόσιμο νερό…» και ότι η γνώση των ψυχολογικών και βιολογικών μηχανισμών της ΔΕΠ μας δίνει μόνο έναν χάρτη του εαυτού, αλλά ο χάρτης δεν θα πρέπει να συγχέεται με το ταξίδι. Στόχος μας πρέπει να είναι μόλις αναγνωρίσουμε αυτόν τον χάρτη να υποστηρίξουμε το παιδί, για παράδειγμα, να εκπληρώσει τις δυνατότητές του.

Στο κεφάλαιο 3, ο Mate αναφέρεται στον σκεπτικισμό σχετικά με την ΔΕΠ και την πραγματική συχνότητα εμφάνισης της επειδή όλα τα χαρακτηριστικά της ΔΕΠ συναντώνται στον έναν ή τον άλλον βαθμό στον πληθυσμό χωρίς ΔΕΠ και ότι η συγκέντρωση μιας ομάδας χαρακτηριστικών προσωπικότητας σε ένα ψυχιατρικό εγχειρίδιο  δεν καθιερώνει παθολογία . Παραθέτει ένα απόφθεγμα τυν L.J. Davis που γράφει σε σχέση με τα τρέχοντα ψυχιατρικά διαγνωστικά και εγχειρίδια ότι «κάθε πτυχή της ανθρώπινης ζωής (εκτός φυσικά από την πρακτική της ψυχιατρικής) μπορεί να διαβαστεί ως παθολογία». Σε σχέση με τη διάγνωση της ΔΕΠ «η εξάπλωση σαν πυρκαγιά» ως επί το πλείστον σε χώρες όπως ο Καναδάς, η Βόρεια Αμερική και το Ηνωμένο Βασίλειο, ή και άλλες βιομηχανικές χώρες, ο Mate θέτει το ερώτημα: Μήπως χορηγούμε φάρμακα στα παιδιά για να διευκολύνουμε την άνεση των ενηλίκων;

Γράφει; «Ακόμη και για εκείνους, όπως εγώ, που αναγνωρίζουν την ύπαρξη των νευροφυσιολογικών και ψυχολογικών δυσκολιών που η ταυτόχρονη εμφάνιση τους ονομάζεται  Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής / ΔΕΠ, υπάρχουν εύλογα ερωτήματα που πρέπει να τεθούν σχετικά με τον τρόπο διάγνωσης, πώς πρέπει κατανόησης και αντιμετώπισης, καθώς και την γενικότερη τάση που υπάρχει να θάβουμε πολλά προβλήματα κάτω από τόνους φαρμάκων, προτιμώντας να αγνοούμε τις κοινωνικές και πολιτισμικές αιτίες που προκαλούν αγχώδης ψυχικές καταστάσεις στους ανθρώπους, και να ρίχνουμε την ευθύνη για τυχόν ελλείψεις ή προβληματικές εμπειρίες στη βιολογία και τις χημικές ανισορροπίες. Επομένως, είναι σημαντικό να αναρωτηθούμε για τους λόγους που συνηθίζεται να δίνεται τόση έμφαση σε βιολογικές εξηγήσεις και σε υπεραπλούστευση πολύπλοκων διαδικασιών, και επίσης, να συνειδητοποιήσουμε ότι πρέπει να ξεχωρίσουμε στρώματα αιτιότητας και να σκάψουμε κάτω από την παρουσιαζόμενη νευροχημεία, για παράδειγμα. Ο Mate αναφέρει τον Dan Siegel ο οποίος έχει αναφέρει ότι «Ακούμε να λένε παντού αυτές τις μέρες ότι η εμπειρία των ανθρώπινων όντων προέρχεται από τη χημεία τους».

Όπως ανέφερα, ένα μεγάλο μέρος του βιβλίου είναι αφιερωμένο στην εξερεύνηση των αιτιών που μπορούν να συμβάλουν ή να ενεργοποιήσουν οποιαδήποτε κληρονομική προδιάθεση για ΔΕΠ. Μέσα από την προσωπική του αφήγηση, ο Mate επισημαίνει τις περιβαλλοντικές ρίζες των ελλειμμάτων προσοχής και το γεγονός ότι η αγάπη δεν είναι αρκετή κατά την ανατροφή των παιδιών. Στο κεφάλαιο 4 γράφει για το πώς η ανέκφραστη συναισθηματική σύγκρουση και η ανεπίλυτη θλίψη και άγνοια μπορούν να οδηγήσουν σε ακούσια μετάδοση από γενιά σε γενιά των λιγότερο θετικών εμπειριών. Είναι ειλικρινής σχετικά με τη δική του εργασιομανία, την απόσπαση προσοχής, το αίσθημα καθήκοντος απέναντι σε όλο τον κόσμο, την έντονη ανάγκη του να είναι αρεστός, που του παρείχαν μια συνεχή έκρηξη αδρεναλίνης, αλλά είχαν αρνητικό αντίκτυπο στην οικογένειά του. Τοποθετείται σε σχέση με τη δυναμική του γάμου και της οικογενειακής ζωής του, για να δείξει πώς, παρά την αγάπη, τα άλυτα τραύματα και οι συγκρούσεις των γονιών μπορούν να έχουν λιγότερο από βέλτιστο αντίκτυπο στα παιδιά τους, καθώς και πώς μέσα από πολλή δουλειά και νέα συνειδητοποίηση η οικογένειά του βρίσκεται σε ένα πολύ διαφορετικό μέρος σήμερα.

Επίσης, μια σημαντική οπτική γωνία που παρουσιάζεται από τον Mate στο βιβλίο είναι η σημασία της προσέγγισης της εμπειρίας της ΔΕΠ μέσω του αναπτυξιακού φακού, επειδή, όπως ισχυρίζεται, μόλις αναγνωρίσουμε τη ΔΕΠ ως πρόβλημα ανάπτυξης (ως εγκλωβισμό σε νεότερους τρόπους λειτουργίας) και όχι ως παθολογία, οδηγούμαστε σε διαφορετική κατεύθυνση από το μοντέλο της ασθένειας. Για παράδειγμα, η υπερκινητικότητα είναι ένα φυσιολογικό στάδιο ωρίμανσης ενός παιδιού, αλλά στη ΔΕΠ γίνεται μόνιμη κατάσταση. Όταν αναγνωρίσουμε ότι η αίσθηση του χρόνου, η αυτορρύθμιση και η δυνατότητα κινητοποίησης μας, για παράδειγμα, είναι αναπτυξιακά καθήκοντα που καθοδηγούνται από τη φύση, μπορούμε να κάνουμε πιο κατάλληλες ερωτήσεις όπως:

Ποιες συνθήκες χρειάζονται για την ανθρώπινη ψυχολογική και φυσιολογική ωρίμανση και ποιες συνθήκες θα μπορούσαν να αναστείλουν ή να επηρεάσουν αυτή τη διαδικασία ανάπτυξης;

Ο Mate αναφέρει τον παιδοψυχίατρο Stanley Greenspan, ο οποίος λέει «Τόσα λίγα παιδιά μεγαλώνουν σε πραγματικά βέλτιστες συνθήκες που δεν έχουμε ιδέα για το ποιες είναι πραγματικά οι παράμετροι της ανάπτυξης». Η συγκέντρωση αναπτυξιακών προβλημάτων μπορεί να οφείλεται τόσο στις περιστάσεις όσο και στο γεγονός ότι οι άνθρωποι επηρεάζονται διαφορετικά από παρόμοιες καταστάσεις ανάλογα με το επίπεδο ευαισθησίας και την ιδιοσυγκρασία τους. Επίσης, μας υπενθυμίζει ότι ποτέ κατ’ ουσία δεν μεγαλώνουν δύο αδέρφια στο ίδιο περιβάλλον αφού οι συνθήκες και οι γονείς αλλάζουν. Επιπλέον, πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι συχνά οι γονείς έχουν διαφορετική ασυνείδητη στάση απέναντι στο καθένα από τα παιδιά τους και ότι τα αδέρφια βιώνουν τους γονείς τους διαφορετικά.

Υπάρχει ένα κεφάλαιο στο βιβλίο για την ευαισθησία, στο οποίο ο Mate εξηγεί ότι αυτό που μεταδίδεται γενετικά δεν είναι η ΔΕΠ, αλλά η ευαισθησία και ότι η ύπαρξη ευαίσθητων ανθρώπων αποτελεί πλεονέκτημα για την ανθρωπότητα, επειδή αυτή η ομάδα είναι που εκφράζει καλύτερα τις δημιουργικές ορμές και ανάγκες της ανθρωπότητας. Ο Mate ισχυρίζεται ότι θα υπήρχαν έγκυροι και ισχυροί εξελικτικοί λόγοι για την επιβίωση του γενετικού υλικού που κωδικοποιεί την ευαισθησία, και ως εκ τούτου, δεν είναι μια αδυναμία ή ασθένεια που κληρονομείται, αλλά ένα χαρακτηριστικό με εγγενή αξία για την επιβίωση στα ανθρώπινα όντα. Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί ότι τα άτομα που βρίσκονται στην κλίμακα ΔΕΠ μπορούν να έχουν δυνατότητες όπως: δημιουργικότητα, περιέργεια, δεξιότητες λόγου / συνομιλίας, υψηλή ενέργεια, υπερσυγκέντρωση, αυθορμητισμό, αντικομφορμισμό, ανθεκτικότητα, κ.λ.π. Μεταξύ άλλων μπορούν να είναι ευφάνταστοι, εφευρετικοί και πολυμήχανοι.

Στο κεφάλαιο 8, ο Mate αναλύει πώς βασικά σχηματίζεται το μικροκύκλωμα του εγκεφάλου από επιρροές κατά τα πρώτα χρόνια μας και ότι ακόμη και οι εγκέφαλοι πανομοιότυπων διδύμων θα διαφέρουν ως προς το σχήμα των νευρικών τους κυττάρων ή τον αριθμό και τις διαμορφώσεις των συνάψεών τους. Εξηγεί πώς το γενετικό μας δυναμικό για την ανάπτυξη του εγκεφάλου μπορεί να βρει την πλήρη έκφρασή του μόνο εάν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές. Περιγράφει τι μπορεί να είναι ένα ευνοϊκό περιβάλλον για ένα βρέφος. Εκτός από τις διατροφικές ανάγκες και τις απαιτήσεις καταφυγίου, είναι επίσης απαραίτητη μια ασφαλής, σταθερή και όχι πολύ πιεσμένη συναισθηματική ατμόσφαιρα [συνθήκη που είναι πολύ πιθανόν να διαταραχθεί στις δυτικές / βιομηχανικές κοινωνίες] προκειμένου να λάβει χώρα η ωρίμανση του ανθρώπινου εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος. Γράφει ότι ένας σημαντικός λόγος για τον ανησυχητικά υψηλό επιπολασμό των καταστάσεων ΔΕΠ στις δυτικές χώρες, ειδικά στη Βόρεια Αμερική, είναι η σταδιακή καταστροφή της οικογένειας από οικονομικές και κοινωνικές πιέσεις. Επίσης, κάνει αναφορά στους Hallowell και Ratey για να υποστηρίξει ότι η κουλτούρα μπορεί να τροφοδοτήσει και να ενισχύσει την ΔΕΠ και να κάνει συμπεριφορές τύπου ΔΕΠ να φαίνονται επιθυμητές και επιβραβευτικές / αποδοτικές.

Αυτό το κεφάλαιο οδηγεί στο επόμενο σχετικά με τον εναρμονισμό, ο οποίος είναι το συστατικό μιας ευρύτερης διαδικασίας που ονομάζεται προσκόλληση, η οποία είναι απαραίτητη για την επιβίωση. Η ορμή για προσκόλληση είναι μέρος της ίδιας της φύσης των θερμόαιμων ζώων στη βρεφική ηλικία, ειδικά των θηλαστικών. Ο Mate σημειώνει με χιούμορ ίσως  ότι η ΔΕΠ θα μπορούσε εξίσου να σημαίνει  “Διαταραχή Ελλειμματικής Προσκόλλησης / Εναρμόνισης” και ότι «η προσκόλληση προάγει την προσοχή, [ενώ] το άγχος την υπονομεύει». Υπογραμμίζει το γεγονός ότι η ένας προς έναν εναρμονισμένη γονική μέριμνα  είναι η ιδανική κατάσταση για την ανάπτυξη του παιδιού στα πρώτα χρόνια, κάτι που δεν υποστηρίζεται στις περισσότερες βιομηχανοποιημένες (δυτικές) κοινωνίες. Διευκρινίζει ότι η ανάγκη του μικρού παιδιού για στενή γονική επαφή δεν σημαίνει βέβαια την γκετοποίηση των γυναικών στο σπίτι. Περιγράφει επίσης πώς έχει κατανοήσει τα δικά του χαρακτηριστικά της ΔΕΠ υπό το πρίσμα των πρώτων χρόνων του και πώς ο χωρισμός από τη μητέρα του για σύντομο χρονικό διάστημα ως νεογέννητο κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου επηρέασε τόσο τον ίδιο όσο και τη μητέρα του. Προσθέτει ότι δεν χρειαζόμαστε πόλεμο και γενοκτονία για να αγχώνονται οι μητέρες και να είναι απόντες οι πατέρες  ή οι γυναίκες να επιβαρύνονται με την πλήρη ευθύνη για τη συναισθηματική ευημερία της οικογένειας ή για να προκληθεί και να βιωθεί τραύμα.

“Οι γενιές είναι κουτιά μέσα σε κουτιά…”

Το κεφάλαιο δώδεκα εμβαθύνει στη δυναμική μεταξύ των γενεών και στο πώς θετικές και αρνητικές εμπειρίες μεταβιβάζονται από τη μια γενιά στην άλλη. Γράφει: Η οικογένεια ως θεσμός έχει υποστεί τεράστια πίεση από εξαιρετικά ισχυρές δυνάμεις στην κοινωνία και τον πολιτισμό μας. Αν θέλουμε να βρούμε την πηγή της ΔΕΠ, εκεί πρέπει να ψάξουμε, αλλά η οικογένεια είναι το πιο άμεσο περιβάλλον που επιδρά πάνω μας…. Συμπεραίνει ότι για να κατανοήσουμε τον εαυτό μας και την παιδική μας ηλικία, πρέπει να λάβουμε υπόψη τις θετικές και αρνητικές επιπτώσεις που είχαν στους γονείς μας οι ασυνείδητες διαδικασίες, οι στάσεις, οι συμπεριφορές και οι περιστάσεις των παππούδων μας. Όταν το κάνουμε αυτό, τελικά συνειδητοποιούμε ότι η ενοχή δεν έχει νόημα και αυτό που είναι πιο σημαντικό είναι η κατανόηση των εμπειριών μας και η διατάραξη των προτύπων.

Φθάνοντας στο τέλος, θα ήθελα να αναφέρω ότι το δεύτερο μέρος του βιβλίου επικεντρώνεται στις δυνατότητες θεραπείας ή αλλιώς ξεπεράσματος της ΔΕΠ. Ωστόσο, θα ολοκληρώσω την σημερινή  ανάρτηση σε αυτό το σημείο γιατί έχει ήδη εξελιχθεί σε αρκετά μακροσκελή αφήγηση.

Posted on by

Η μετάφραση έχει ολοκληρωθεί

Μετεκλογικές σκέψεις και πως να ξεμάθουμε το άγχος / την ανησυχία / Post election thoughts and unlearning anxiety

«Η ανησυχία δεν απομακρύνει τα προβλήματα του αύριο. Αφαιρεί τη σημερινή ειρήνη». Judson Brewer, MD, PhD

«Βλέπετε, το άγχος κρύβεται στις συνήθειες των ανθρώπων. Κρύβεται στο σώμα τους καθώς μαθαίνουν να αποσυνδέονται από αυτά τα συναισθήματα μέσα από μυριάδες διαφορετικές συμπεριφορές». Judson Brewer, MD, PhD

«Προσέξτε τις σκέψεις σας. Γίνονται λέξεις. Προσέξτε τα λόγια σας. Γίνονται πράξεις. Προσέξτε τις ενέργειές σας. Γίνονται συνήθειες. Προσέξτε τις συνήθειές σας. Γίνονται χαρακτήρας». Judson Brewer

Ξεκίνησα να γράφω αυτή την ανάρτηση για το άγχος και την ανησυχία στον απόηχο του δεύτερου γύρου των γενικών εκλογών στην Ελλάδα στις 25 Ιουνίου. Έτσι, έχω συμπεριλάβει μερικές σκέψεις σχετικά με αυτή τη διαδικασία. Η αποχή σε αυτές τις εκλογές σημείωσε ιστορικό ρεκόρ, καθώς σχεδόν οι μισοί εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους δεν προσήλθαν στις κάλπες, με αποτέλεσμα να έχουμε το υψηλότερο ποσοστό αποχής που καταγράφηκε, τουλάχιστον στην περίοδο της μεταπολίτευσης. Υπήρχαν περιφέρειες στην Ελλάδα όπου η αποχή έφτασε σχεδόν το 67%. Είναι ενδιαφέρον ότι οι ψηφοφόροι με τη χαμηλότερη αποχή ήταν οι Έλληνες του εξωτερικού. Ένιωσα ότι άνθρωποι πριν από εμάς αναγκάστηκαν να παλέψουν, ακόμη και να διακινδυνεύσουν τη φυλάκιση και άλλες συνέπειες, προκειμένου εμείς σήμερα να μπορούμε να θεωρούμε δεδομένο το δικαίωμα της ψήφου, κι επίσης, ότι αυτό το δικαίωμα δεν ισχύει καν σε ορισμένα μέρη στον κόσμο. Αν αγαπάμε τη δημοκρατία, όσο ατελής κι αν είναι, η προστασία και άσκηση δικαιωμάτων είναι σημαντική. Υπήρξε μεγαλύτερη αποχή τον δεύτερο γύρο, πράγμα που σήμαινε ότι ίσως κάποιοι επέλεξαν να επισκεφτούν την παραλία παρά να πάνε στις κάλπες. Ένα από τα αποτελέσματα είναι ότι πολλοί υποψήφιοι από τα μικρότερα κόμματα έμειναν εκτός, μειώνοντας έτσι τη διαφορετικότητα των φωνών και των απόψεων στο κοινοβούλιο. Με στεναχώρησε όλο αυτό, αλλά επίσης αναρωτήθηκα εάν με την αποχή οι ψηφοφόροι έκαναν κάποια δήλωση και ίσως αυτό το επίπεδο αποχής να αντικατοπτρίζει όχι μόνο παθητικότητα και αδιαφορία, αλλά και απογοήτευση. Ο Νομπελίστας Πορτογάλος συγγραφέας, Χοσέ Σαραμάγκου, γράφει: «Η αποχή σημαίνει ότι έμεινες στο σπίτι ή πήγες στην παραλία. Ρίχνοντας λευκή ψήφο, λέτε ότι έχετε πολιτική συνείδηση αλλά δεν συμφωνείτε με κανένα από τα υπάρχοντα κόμματα».

Ωστόσο, η σημερινή ανάρτηση αφορά το άγχος και την ανησυχία, και είναι εμπνευσμένη από δύο πρόσφατα podcast που άκουσα σχετικά με τις εργασίες του ψυχιάτρου, συγγραφέα και ερευνητή, Judson Brewer, και το νέο του βιβλίο για το πως να αποδομούμε το άγχος. Ωστόσο, πριν συνεχίσω, θα ήθελα να προσθέσω κάτι που δεν διευκρίνισα στην προηγούμενη ανάρτηση σχετικά με όλες τις διαφορετικές σημασίες της λέξης home /σπίτι στα αγγλικά γιατί στα ελληνικά η λέξη σπίτι δεν περιλαμβάνει τόσες πολλές έννοιες. Άρα, αυτή η παράγραφος είναι σχετική για τη μετάφραση της τελευταίας ανάρτησης. Το λεξικό του Κέιμπριτζ αρχικά ορίζει το σπίτι ως ένα σπίτι ή διαμέρισμα, όπου ζει κανείς, ειδικά, με την οικογένεια, αλλά το σπίτι μπορεί να σημαίνει τον τύπο της οικογένειας από την οποία προερχόμαστε, ένα ευτυχισμένο ή ένα διαλυμένο σπίτι, για παράδειγμα. Ένα σπίτι είναι επίσης ένα μέρος όπου οι άνθρωποι μπορούν να ζουν και να τους φροντίζουν όπως ένα σπίτι για παιδιά ή ένα γηροκομείο. Το σπίτι σημαίνει επιπλέον τον τόπο καταγωγής κάποιου ή τον τόπο όπου κάποιος αισθάνεται ότι ανήκει. Η λέξη σπίτι μπορεί να αναφέρεται και στη χώρα κάποιου. Στα ελληνικά συνηθίζουμε να χρησιμοποιούμε διαφορετικές λέξεις για να εκφράσουμε αυτές τις διαφορετικές έννοιες.

Μιλώντας για τις έννοιες του σπιτιού, της πατρίδας και του ανήκειν, θα ήθελα να μοιραστώ δύο παλιά παραδοσιακά τραγούδια που με κάνουν να δακρύζω μερικές φορές. Πρόσφατα άκουσα κάποια κομμάτια παραδοσιακής μουσικής καθώς προετοίμαζα την προηγούμενη ανάρτηση. Κάποια από αυτά φαίνεται για κάποιους λόγους να με συνδέουν με τη δική μου αίσθηση ελληνικότητας. Το πρώτο έχει τον τίτλο Ξενιτεμένο μου Πουλί. Πρόσφατα άκουσα μια σύγχρονη ερμηνεία της Αλκυόνης, μιας νεαρής μουσικού με καταπληκτική φωνή [https://www.google.com/search?client=firefox-b-d&q=alkyoni+jenitememno+moy+pouli#fpstate……… ].  Το δεύτερο τραγούδι έχει τον τίτλο Νερατζούλα. Μια καταπληκτική ερμηνεία από την ηθοποιό Ελένη Κοκκίδου στο: https://www.youtube.com/watch?v=9ozAJhTab5I\

Έχω γράψει για το άγχος στο παρελθόν, αλλά όχι από την οπτική γωνία του άγχους ως μια συνήθεια που μπορούμε να μάθουμε να ξεμάθουμε. Στο νέο του βιβλίο ο Rick Hanson γράφει: «Το άγχος μπορεί να γίνει χρόνιο, ένα είδος συνήθειας που είναι δύσκολο να την αποδομήσουμε. Οι άνθρωποι μπορεί ακόμη και να αγωνιούν όταν δεν έχουν άγχος αφού τότε μπορεί να χαμηλώσουν την επιφυλακή τους και να πληγωθούν ξανά. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσετε ότι μπορείτε να είστε δυνατοί και σε εγρήγορση για πιθανές απειλές, χωρίς να αισθάνεστε άγχος». Όπως ανέφερα, άκουσα δύο πρόσφατα podcast [στον ιστότοπο της Tara Brach ή στο YouTube], στα οποία εκείνη και ο Judson Brewer, MD, PhD, συζητούν για το πώς το άγχος είναι μια συνήθεια που μπορούμε να ξεμάθουμε  μέσω της καλλιέργιας περιέργειας και καλοσύνης. Ο Judson Brewer προσφέρει τις επιστημονικές βάσεις για αυτό το «ξετύλιγμα», βασιζόμενος στην εμπειρία του ως κορυφαίος ερευνητής στον τομέα της επίγνωσης και του εθισμού. Αντιμετωπίζει το άγχος παρόμοια με τον εθισμό. Μίλησαν για τη γένεση της ανησυχίας, το πώς διαιωνίζει το άγχος και τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να εγκαταλείψουμε αυτή τη συνήθεια. Επίσης, διερεύνησαν συγκεκριμένες στρατηγικές που βασίζονται στην ενσυνειδητότητα, όπως να σημειώνουμε τι συμβαίνει, να αναγνωρίζουμε τους κύκλους των συνήθειών μας, να διεγείρουμε την περιέργειά μας και να καλλιεργούμε την αυτό-φροντίδα.

Το άγχος και ο φόβος είναι κοινές ανθρώπινες εμπειρίες. Η Tara Brach σχολιάζει ότι η ανησυχία προέρχεται από τη λέξη στραγγαλίζω και ότι το άγχος είναι επίσης τα νερά στα οποία κολυμπάμε συλλογικά. Διακρίνουν μεταξύ προσαρμοστικού φόβου και μη προσαρμοστικού φόβου και εισάγουν την ιδέα της αντιμετώπισης του άγχους και της ανησυχίας ως συνήθειες. Μερικά από τα πολλά πράγματα που κάνουν συχνά οι άνθρωποι για να καταπραΰνουν το άγχος τους, όπως: η κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα, η κατανάλωση σοκολάτας ή το φαγητό ως μέσο καταπράυνσης του στρες / stress eating, ο ψυχαναγκαστικός έλεγχος των κινητών μας, και ούτω καθεξής, απλώς ενισχύουν το άγχος επειδή ενεργοποιείται το σύστημα ανταμοιβής στον εγκέφαλό μας. Για παράδειγμα, αντί το σήμα πείνας να προέρχεται από το στομάχι μας, ένα συναισθηματικό σήμα – αίσθημα λύπης, άγχος, κ.λ.π. – πυροδοτεί την επιθυμία για φαγητό. Έτσι, πρακτικά, κάθε φορά που χρησιμοποιούμε κάτι που παρέχει στιγμιαία ευχαρίστηση ή απόσπαση της προσοχής από το άγχος ή τον φόβο μας και που ενεργοποιεί το σύστημα ανταμοιβής στον εγκέφαλό μας, λαμβάνει χώρα μια αρνητική ενίσχυση συμπεριφοράς δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο.

Υπάρχει ένα 10λεπτο βίντεο μιας TED ομιλίας στο YouTube [24 Φεβρουαρίου 2016] με τίτλο: Ένας απλός τρόπος για να κόψετε μια συνήθεια, στο οποίο ο Judson Brewer εξηγεί αυτή την διαδικασία εν συντομία.

Τόσο η Brach όσο και ο Brewer περιγράφουν μερικές από τις δικές τους εμπειρίες που σχετίζονται με το άγχος. Ο Brewer περιγράφει την εμπειρία του με κρίσεις πανικού στον ύπνο του κατά τη διάρκεια της φοίτησης του στην ιατρική σχολή και η Brach αναφέρεται στο άγχος που ανασύρεται όταν κάνει διαλογισμό, που βιώνεται ως υπαρξιακό σφίξιμο. Νομίζω ότι όποιος έχει κάνει διαλογισμό για κάποιο διάστημα είναι πολύ πιθανό να έρθει σε επαφή με αυτό το βαθύτερο στρώμα άγχους ή αγωνίας, το οποίο υπάρχει σε όλους μας, στον ένα βαθμό ή στον άλλο, λόγω πολλών αιτιών που μπορεί να γνωρίζουμε ή όχι [Ο Gabor Mate γράφει ότι «Οι άνθρωποι μπορούν να επηρεαστούν από ασυνείδητα άγχη και στρες για τα οποία δεν έχουν καμία συνειδητή γνώση».], αλλά και από το γεγονός ότι ως όντα έχουμε επίγνωση της θνητότητας της δικής μας και των αγαπημένων μας.

Προσφέρουν επίσης τρόπους για να χαλαρώσουμε το άγχος μέσω της επίγνωσης. Αυτό πρακτικά απαιτεί να συνειδητοποιήσουμε την ίδια τη συνήθεια και την ποιότητα της ανταμοιβής, και στη συνέχεια, βρίσκοντας τη Μεγαλύτερη Καλύτερη Προσφορά / Bigger Better Offer ((BBO), πρέπει να  να γίνουμε περίεργοι για το άγχος μας, για να δούμε πότε έχουμε έξαρση άγχους, πού το εντοπίζουμε μέσα στο σώμα μας και πώς το βιώνουμε μέσα στο σώμα μας.

Μια πρακτική που περιγράφουν και αναλύουν είναι η πρακτική RAIN, η οποία έχει κυρίως αναπτυχθεί και επεκταθεί από την Tara Brach. Έχω γράψει σχετικά με αυτή σε προηγούμενες αναρτήσεις. Το R σημαίνει αναγνώριση, στην προκειμένη περίπτωση, του άγχους. Το Α αφορά την αποδοχή αυτού που είναι και ότι είναι εδώ. Ο John Pendergast σημειώνει περαιτέρω ότι όταν κάτι είναι πολύ δύσκολο να το αποδεχθούμε, κυρίως όταν δουλεύουμε με τραύμα ή δύσκολες ερωτήσεις, μπορούμε να ξεκινήσουμε με μια γενική και πιο ανοιχτή αποδοχή. Επίσης, θα ήθελα να σημειώσω ότι όταν ασχολούμαστε με ασκήσεις και δραστηριότητες, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι πρέπει να αφήνουμε τον πόνο ή τη δυσφορία να παραμείνει για λίγο, να επιτρέπουμε στην εμπειρία να μεταμορφωθεί και να μας διδάξει, αλλά να μην επιτρέπουμε να μας κυριεύσει ή να μας καταβάλλει. Πρέπει να επανερχόμαστε στη διαδικασία προσεχτικά και σε μικρές δόσεις. Το I σημαίνει έρευνα, διερεύνηση σωματικών εμπειριών και αισθήσεων, σχετικών βασικών πεποιθήσεων και σκέψεων, μια επαφή με την πληγή ή τη δυσφορία. Θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε: Τι είναι αυτό το άγχος; Τι κερδίζω από αυτή την ανησυχία; Τέλος, το Ν αντιπροσωπεύει τη μη-ταύτιση, την οποία η Tara Brach συνδυάζει με την φροντίδα και την καλοσύνη προς τον εαυτό, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει φροντίδα του εαυτού μας με ευγενικά και συμπονετικά λόγια και καταπραϋντικό άγγιγμα. Ο Brewer περιλαμβάνει την επιπλέον διαδικασία της σημείωσης / noting, η οποία είναι μια ονομασία σε βαθύτερο επίπεδο. Στην προσαρμογή του John Pendergast το N αντικαθίσταται από το L, το οποίο περιλαμβάνει την αποδοχή μιας βαθύτερης γνώσης και αίσθησης διορατικότητας. Τέλος, η έκδοση RAIN του Rick Hanson περιλαμβάνει εργασία με το νου μετά τα 4 βήματα RAIN για τη δημιουργία περισσότερων εσωτερικών πόρων.