Η μετάφραση και το σχέδιο είναι διαθέσιμα
Παροδικότητα, το απρόβλεπτο στη ζωή, η αλλαγή και η απόλαυση του καλού που διαρκεί
«Τα πάντα ρει» Ηράκλειτος
«Δεν πρέπει να παραπονιόμαστε για την παροδικότητα, γιατί χωρίς παροδικότητα τίποτα δεν είναι δυνατό». Thich Nhat Hanh
«Για να ζήσει κανείς σε αυτό το μεταβαλλόμενο / κινούμενο έδαφος, πρέπει πρώτα να σταματήσει να έχει εμμονή με το τι έχει συμβεί στο παρελθόν και τι μπορεί να συμβεί αργότερα. Πρέπει να έχει κανείς πιο ζωτική συνείδηση του τι συμβαίνει τώρα. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει κανείς να αρνηθεί την πραγματικότητα του παρελθόντος και του μέλλοντος. Πρόκειται για το ξεκίνημα μιας νέας σχέσης με την παροδικότητα και τη προσωρινότητα της ζωής. Αντί να λαχταράει / νοσταλγεί κανείς το παρελθόν και να κάνει εικασίες για το μέλλον, βλέπει το παρόν ως τον καρπό αυτού που υπήρξε και ως το σπόρο αυτού που θα υπάρξει». Stephen Batchelor
Η ιδέα για τη σημερινή ανάρτηση ήρθε μετά από μια σύντομη συζήτηση σε ένα κατάστημα που επισκέπτομαι κάθε εβδομάδα. Το άτομο εκεί με χαιρέτησε ως συνήθως και με ρώτησε “Πώς είσαι;” στο οποίο απάντησα χαρωπά «Καλά». Προς έκπληξή μου σχολίασε πώς θα ήταν πιο ακριβές αν έλεγα: «Είμαι καλά, αυτή τη στιγμή, αλλά δεν ξέρω τι μπορεί να μου συμβεί αύριο». Αρχικά έμεινα έκπληκτη αλλά μετά το αντιμετώπισα με χιούμορ. Στη συνέχεια το σκέφτηκα λίγο περισσότερο και αναλογίστηκα την παροδικότητα της ζωής κι επίσης αν είναι χρήσιμο να διαβαίνει κανείς την καθημερινότητα του με διαρκή φόβο για όλα τα κακά πράγματα που πιθανόν να μας περιμένουν σε κάθε γωνιά. Στην πραγματικότητα, εκτός κι αν ζούμε σε εμπόλεμη ζώνη, οι πιθανότητες να πέσει ένα αυτοκίνητο πάνω μας ή κάτι παρόμοιο θα ήταν σχετικά χαμηλές. Και αυτό το λέει κάποια που την έχει χτυπήσει αυτοκίνητο και έχει βγει από αυτές τις εμπειρίες ζωντανή και σχετικά αλώβητη. Αυτές λοιπόν οι σκόρπιες σκέψεις οδήγησαν στην σημερινή ανάρτηση.
Φυσικά, είναι αλήθεια ότι κακά πράγματα συμβαίνουν στους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο καθημερινά και ότι η παροδικότητα και η αλλαγή είναι εγγενές μέρος της ζωής σε αυτόν τον πλανήτη. Στην πραγματικότητα κανείς δεν ξέρει αν θα ξυπνήσει την επόμενη μέρα. Υπάρχουν επίσης πολλά στη ζωή πάνω στα οποία δεν έχουμε κανέναν έλεγχο, από πολέμους μέχρι την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, καρδιακές προσβολές και πολλά άλλα πράγματα που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της ανθρώπινης ζωής μας. Επίσης, τίποτα δεν μένει ακριβώς το ίδιο ακόμα κι αν στην επιφάνεια οι άνθρωποι και τα πράγματα μπορεί να φαίνονται ίδια. Αλλά είναι καλό να θυμόμαστε ότι υπάρχει επίσης και η παροδικότητα του πόνου και ότι πολλές αλλαγές είναι θετικές και επιθυμητές. Χωρίς αλλαγή και παροδικότητα δεν θα υπήρχε καμία δυνατότητα, καμία αλλαγή, καμία ανάπτυξη, καμία μάθηση, καμία ανάκαμψη.
Μία από τις βασικές διδασκαλίες στη βουδιστική φιλοσοφία είναι η παροδικότητα και ότι αναγνωρίζοντας αυτήν την αλήθεια μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την αλλαγή και τον ανθρώπινο πόνο με περισσότερη ευκολία και χάρη. Φυσικά είναι δύσκολο για τους ανθρώπους να δεχτούν τόσο την αλλαγή όσο και τον θάνατο και απαιτεί εξάσκηση. Αλλά εξασκώντας την αποδοχή αυτού του γεγονότος μπορούμε να εκτιμήσουμε καλύτερα κάθε στιγμή της ζωής, και ίσως να την αξιοποιήσουμε περισσότερο στον βαθμό που μπορούμε. Παύουμε από συνήθεια να θεωρούμε δεδομένη τη ζωή, η οποία είναι διαθέσιμη μόνο στην παρούσα στιγμή, και επίσης αυξάνει την αίσθηση ευγνωμοσύνης. Ο Thich Nhat Hanh, ο βουδιστής μοναχός, ακτιβιστής της ειρήνης και ποιητής γράφει: «Δεν είναι η παροδικότητα που μας κάνει να υποφέρουμε. Αυτό που μας κάνει να υποφέρουμε είναι να θέλουμε τα πράγματα να είναι μόνιμα ενώ δεν είναι. Πρέπει να μάθουμε να εκτιμούμε την αξία της παροδικότητας. Αν είμαστε καλά στην υγεία μας κι έχουμε επίγνωση της παροδικότητας, θα φροντίσουμε καλά τον εαυτό μας. Όταν ξέρουμε ότι το άτομο που αγαπάμε είναι παροδικό, θα το αγαπάμε ακόμη περισσότερο. Η παροδικότητα μας διδάσκει να σεβόμαστε και να εκτιμούμε κάθε στιγμή κι όλα τα πολύτιμα πράγματα γύρω μας και μέσα μας. Όταν ασκούμε την επίγνωση της παροδικότητας, γινόμαστε πιο δροσεροί και στοργικοί».
Η επιστήμη αποδεικνύει επίσης ότι η αλλαγή είναι εγγενής της ζωής. Πριν από λίγο καιρό διάβασα ένα blog μιας προπτυχιακής φοιτήτριας που έκανε έρευνα, το όνομα της οποίας δεν θυμάμαι, στο οποίο είπε κάτι ανάλογο του ότι ήταν σημαντικό να προσεγγίζουμε τα πάντα, ακόμη και την έρευνα από την οπτική της παροδικότητας, επειδή όπως εξήγησε ο στόχος δεν είναι να διατηρήσουμε κάποιο status quo άκαμπτης βεβαιότητας, αλλά να παράγουμε έρευνα που θα βοηθούσε την αλλαγή και την μεταμόρφωση. Μέσα από τις εξελίξεις της τεχνολογίας και της ιατρικής και τις επιστημονικές παρατηρήσεις γνωρίζουμε πλέον ότι πολλαπλές αλλαγές λαμβάνουν χώρα στο σώμα μας κάθε λεπτό. Σκεφτείτε όλη τη δραστηριότητα που λαμβάνει χώρα στο σώμα και τα όργανά μας καθώς διανύουμε τη μέρα μας. Περίπου 330 δισεκατομμύρια κύτταρα αντικαθίστανται καθημερινά και σε περίπου 90 ημέρες θα έχουν αναπληρωθεί 30 τρισεκατομμύρια, που ισοδυναμεί με ένα νέο εαυτό. Σκεφτείτε τα εκατομμύρια των συνάψεων που δημιουργούνται την ίδια στιγμή που διασκορπίζονται. Περιγράφοντας τον εγκέφαλο στο βιβλίο του, Neurodharma, ο Rick Hanson γράφει: «Όπως και ο νους, ο εγκέφαλος είναι παροδικός: Κάθε μέρα, εκατοντάδες νέοι νευρώνες γεννιούνται σε μια διαδικασία που ονομάζεται νευρογένεση, ενώ άλλα εγκεφαλικά κύτταρα πεθαίνουν φυσικά. Υπάρχει συνεχής ανοικοδόμηση των υπαρχουσών συνδέσεων μεταξύ των κυττάρων και των δομών μέσα στα κύτταρα. Δημιουργούνται νέες συνάψεις, ενώ οι λιγότερο χρησιμοποιημένες μαραίνονται. Νέοι τριχοειδείς έλικες – οι μικροσκοπικοί σωλήνες που παρέχουν αίμα στους ιστούς μας – αναπτύσσονται και φτάνουν σε ιδιαίτερα ενεργές περιοχές για να τους φέρουν περισσότερο καύσιμο / ενέργεια. Οι μεμονωμένοι νευρώνες πυροδοτούν συχνά πολλές φορές το δευτερόλεπτο. Και οι μοριακές διεργασίες είναι σαν καταρράκτες από ντόμινο που πέφτουν κατά τη διάρκεια ενός χιλιοστού του δευτερολέπτου…».
Από την άλλη πλευρά, βιώνουμε μιαν αίσθηση σταθερότητας και συνέχειας μέσα σε συνεχείς ορατές και αόρατες αλλαγές που λαμβάνουν χώρα στο σώμα μας, στην ταυτότητά μας, στην αίσθηση του εαυτού μας, στις περιστάσεις μας, στις σχέσεις μας, στο φυσικό μας περιβάλλον. Ο γιος μου και η σύντροφος του έμειναν μαζί μας για λίγο το καλοκαίρι και κοιτάξαμε παλιά άλμπουμ φωτογραφιών. Ήταν αλήθεια ότι όλοι είχαν αλλάξει, οι γονείς είχαν γεράσει και τα παιδιά είχαν μεγαλώσει σε ηλικία και σε μέγεθος, και οι παππούδες και οι γιαγιάδες είχαν πεθάνει. Κι όμως, ήταν επίσης αλήθεια ότι οι περισσότεροι άνθρωποι ήταν ακόμη ζωντανοί, ορισμένες πτυχές της προσωπικότητάς τους δεν είχαν αλλάξει και υπήρχε συνέχεια στην ταυτότητα και την ιστορία της ζωής τους. Σε μια φωτογραφία είδα ότι η μπροστινή μας αυλή ήταν γεμάτη γλάστρες με φυτά. Τώρα είναι άδεια και μερικά από τα πολλά φυτά σε γλάστρες που είχα όταν μετακόμισα εδώ έχουν πεθάνει, αλλά τα περισσότερα έχουν ριζώσει στον κήπο. Έχουν μεταμορφωθεί σε θάμνους και ψηλά δέντρα. Τα μέρη που επισκεφτήκαμε στο παρελθόν εξακολουθούν να υπάρχουν. Οι πόλεις πιθανότατα να έχουν γίνει μεγαλύτερες και πιο πυκνοκατοικημένες και οι παραλίες στις φωτογραφίες έχουν υποστεί αλλαγές με τα χρόνια, πολλές λόγω των πιο πρόσφατων περιβαλλοντικών αλλαγών, αλλά είναι όλες ακόμα στη θέση τους, αναγνωρίσιμες, οικείες. Ακόμη και το σπίτι μας, το οποίο έχει υποστεί αλλαγές, κάποια αναπόφευκτη φθορά και αποκατάσταση τα τελευταία είκοσι έξι χρόνια, είναι ακόμα εδώ, παρέχοντάς μας καταφύγιο και καλύπτοντας τις μεταβαλλόμενες ανάγκες μας. Είναι από κάποια άποψη το ίδιο σπίτι και συνάμα ένα πολύ διαφορετικό.
Σε ένα άρθρο με τίτλο, Enjoy the Good that Lasts / Απολλαύστε το Καλό που Διαρκεί [https://www.rickhanson.net/enjoy-the-good-that-lasts/], ο Rick Hanson γράφει: «Κοίτα γύρω σου και δες πράγματα που σου αρέσουν που ήταν εδώ χθες – και ίσως να ήταν εδώ και πριν από πολλά χρόνια. Για μένα που γράφω, αυτό περιλαμβάνει ένα γραφείο, ένα κολάζ στον τοίχο που έφτιαξα πριν από πολύ καιρό που συνεχίζει να με καθοδηγεί και τα δέντρα και οι λόφοι που φαίνονται από ένα παράθυρο. Καθώς κοιτάζετε γύρω σας, αναγνωρίστε τη σχετική σταθερότητα τόσων πολλών πραγμάτων. Σίγουρα, τα περισσότερα αν όχι όλα θα πεθάνουν τελικά – το σύμπαν είναι σχεδόν 14 δισεκατομμυρίων ετών, επομένως «μακροπρόθεσμα» ………. αλλά για όλους τους πρακτικούς σκοπούς, υπάρχουν τόσα πολλά διαρκή αγαθά κυριολεκτικά κοντά στα χέρια και τα πόδια σας αυτή τη στιγμή. …… Αφήστε μια φυσική αίσθηση επιβεβαίωσης, ίσως ανακούφισης, να αναδυθεί. Ίσως μια ηρεμία, μια χαλάρωση, μια αίσθηση ασφάλειας εκείνων των πραγμάτων που είναι σταθερά. Παρατηρήστε ανήσυχες αμφιβολίες αν εμφανιστούν, κι αφήστε τις να αλλάξουν και να διαλυθούν, γνωρίζοντας ότι το μέλλον θα είναι ότι κι αν είναι, αλλά εν τω μεταξύ ότι καλό είναι αληθινό είναι πραγματικά αληθινό αυτή τη στιγμή. …..
Σκεφτείτε τους ανθρώπους στη ζωή σας και το καλό που διαρκεί εκεί…. Σκεφτείτε το καλό στο παρελθόν σας. Θα είναι πάντα καλό, ακόμα κι αν δεν είναι πια εδώ. Τα δικά σας επιτεύγματα, τις προσωπικές καταστροφές που αποφεύχθηκαν, τις τρελές στιγμές διασκέδασης με φίλους, τον απόηχο των δικών σας ειλικρινών προσπαθειών, μεγάλων και μικρών – τίποτα απολύτως δεν μπορεί ποτέ να διαγράψει αυτό που πραγματικά υπήρξε / συνέβη. Τι θα λέγατε για το ανθεκτικό καλό μέσα σας; Ταλέντα και δεξιότητες, ηθικές αξίες, ιδιορρυθμίες, τόσες πολλές γνώσεις: όλα είναι αληθινά. Απολαύστε την αισθητή αναγνώρισή αυτού…”
Και ναι, γνωρίζουμε τώρα μέσω της επιστήμης ότι η ζωή μπορεί τελικά μετά από δισεκατομμύρια χρόνια να εξαφανιστεί σε αυτόν τον πλανήτη. Τότε ακόμη και οι φυσικοί νόμοι και η φύση των πραγμάτων δεν θα είναι πια αληθινά. Σε σχέση με αυτό, ο φυσικός Brian Greene λέει ότι πιστεύαμε ότι αν αποκαλύπταμε περισσότερα για το πώς λειτουργεί το σύμπαν θα αγγίζαμε κάτι που θα ήταν πάντα αληθινό. … Εξερευνά λοιπόν τον βαθμό που ακόμα κι αυτό είναι αλήθεια ή αν τελικά οι γνώσεις και οι αλήθειες αυτές θα έχουν οποιονδήποτε σκοπό εν απουσία ανθρώπινων όντων ή εν απουσία μιας μορφής ζωής που να μπορεί να κατανοήσει μια βαθιά εξίσωση ή τη θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν, για παράδειγμα. Λέει ότι τελικά αντιμετώπισε αυτό το επίπεδο παροδικότητας συνειδητοποιώντας ότι αντί να είναι προσκολλημένος σε μια μελλοντική βεβαιότητα, ήταν σοφότερο να επικεντρωθεί στο εδώ και τώρα «καθώς αυτό είναι το μόνο μέρος στο οποίο η αξία και το νόημα μπορούν να έχουν πραγματικά άγκυρα. ”
Και εν τω μεταξύ, μπορούμε προς το παρόν να έχουμε εμπιστοσύνη στη φύση των πραγμάτων και στους φυσικούς νόμους που γνωρίζουμε αυτή τη στιγμή, στον ιστό της ζωής, στον ήλιο που κάθε μέρα ανατέλλει στην ανατολή και δύει στη δύση, στη φύση, στην παρούσα στιγμή, σε όλα αυτά που μας κάνουν ανθρώπους, και στην ενστικτώδη προσκόλληση μας στην επιβίωση για να δούμε τον ήλιο να ανατέλλει άλλη μια μέρα. Παρακολούθησα πρόσφατα μια ταινία με πολλές γυναίκες στα παρασκήνια: Where the Crawdads Sing / Εκεί που Τραγουδούν οι Καραβίδες. Μεταξύ των πολλών θεμάτων που διέτρεχαν την ταινία υπήρχε το κεντρικό θέμα της επιβίωσης που διαπερνούσε όλη την ιστορία, της βιολογικής ορμής της δικής μας και των άλλων ειδών, μιας εσωτερικής εντολής, κατά κάποιο τρόπο, να ζήσουμε ενάντια σε όλες τις αντιξοότητες ακόμα και σε επικίνδυνα ή εχθρικά περιβάλλοντα. Και μπορούμε ακόμα να έχουμε εμπιστοσύνη στην αγάπη και στις ευχές μας για ευημερία σε αυτούς που αγαπάμε, κι ελπίζω, και σε όλη την ανθρωπότητα, στη σιγουριά ότι θα καταβάλλουμε κάποια προσπάθεια κάθε μέρα παρά όλα αυτά που μας συμβαίνουν. Μπορούμε να υπενθυμίσουμε στους εαυτούς μας να ζούμε περισσότερο στο τώρα, όχι απαραίτητα σε ένα διαχρονικό, μυστικιστικό τώρα, αλλά μπορούμε να βιώνουμε το τώρα, όπως λέει κι ο Stephen Batchelor, ως «μια ακλόνητη συνάντηση με τον απρόβλεπτο κόσμο καθώς ξετυλίγεται από στιγμή σε στιγμή».
Θα τελειώσω αυτήν την ανάρτηση με ένα ακόμη απόσπασμα από το άρθρο του Rick Hanson που ανέφερα παραπάνω:
«Δείτε τη διάρκεια της ίδιας της ζωής. Συμβαίνει τοπικά στον πλανήτη μας για τουλάχιστον 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια. Τα πράγματα έχουν αλλάξει και θα αλλάξουν, και δεν προσπαθώ να ελαχιστοποιήσω τις κακές αλλαγές, ειδικά αυτές που αφορούν τα ανθρώπινα χέρια. Ωστόσο, η ζωή θα συνεχιστεί με τη μία ή την άλλη μορφή όσο η Γη συνεχίζει να υπάρχει (θα πρέπει να περάσουν τουλάχιστον μερικά δισεκατομμύρια χρόνια ακόμα, μέχρι ο ήλιος μας να διασταλεί σταδιακά και να ΓΙΝΕΙ ένας κόκκινος γίγαντας, που θα καταπιεί τον Ερμή, την Αφροδίτη και εμάς – αλλά αυτό είναι πολύ μακρινό)…….. Απολαύστε τα όλα. Όσο περισσότερο αναγνωρίζουμε τη παροδικότητα, τόσο περισσότερο μπορούμε να βρούμε καταφύγιο στο καλό που διαρκεί».
Επίσης, θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας κάποιο υλικό.
Ο Rick Hanson, PhD, μιλά για την εμπιστοσύνη και τις ρίζες της στα πρώτα μας χρόνια, την έλλειψη εμπιστοσύνης και την επούλωση, το αναπόφευκτο της αλλαγής στους ανθρώπους και τις συνθήκες, και τέλος, κάνει αναφορά σε πράγματα που μπορούμε να εμπιστευτούμε βαθιά όπως είναι: η αγάπη, η ζωή, η παρούσα στιγμή, η φυσική καλοσύνη – η δική μας και των άλλων ανθρώπων, η φύση των πραγμάτων [https://www.rickhanson.net/meditation-talk-trust-mistrust-and-deep-trust / ].
Ο γιατρός και συγγραφέας Gabor Maté μιλά για τη σχέση εθισμού, τραύματος και ασθένειας σε μια τοξική κουλτούρα, η οποία συχνά έρχεται σε αντίθεση με την αληθινή θεραπεία και ευεξία των πολιτών, την άρνηση και παραμέληση των αναπτυξιακών αναγκών των παιδιών, αλλά και των αναγκών των ενηλίκων για σύνδεση, κοινότητα, νοηματοδότηση, αυθεντικότητα και αυτονομία, πραγμάτωση, κλπ, σε μια ευρύτερα τοξική κουλτούρα, και πολλά άλλα, στη διεύθυνση: https://www .youtube.com/watch?v=AEpD2o6MZOk
